Қазақстан президенті жанындағы Қоғамдық сенім жөніндегі ұлттық кеңестің мүшесі, Алматы қаласының қоғамдық кеңес мүшесі Марат Шибұтовтың айтуынша, халық санағы елдің әрбір тұрғынының әлеуметтік даму жағдайын көрсететін бірқатар аспектіні қамтиды.
Сарапшы мегаполис тұрғындары үшін сауалнамадан өту маңызды екенін, өйткені, халықтың ең көп өсімі Алматыда екенін атап өтті.
Санақтың мақсаты – демографиялық, экономикалық және әлеуметтік процестер туралы нақты ақпарат алу. Ол мемлекеттік басқару үдерісін жақсарту үшін жүргізілуде, себебі біздің инфрақұрылым мектеп, тұрғын үй, медицина тұрғысынан халықтың санына байланысты. Айталық, тіркелген адам санына қарай берілген микроучаскедегі мектептердің саны есептеледі. Егер біз санаққа қатыспайтын болсақ, онда мәліметтер сәйкес келмейді, содан кейін бізде мектеп жетіспейді, «біз мектепке бара алмай отырмыз немесе біздің сыныпта 45 бала оқиды» дейді. Санақ Алматы тұрғындарының нақты санын көрсететінін түсіну қажет, — дейді Марат Шибұтов.
Сарапшы мегаполисте 2 миллион адам бар екенін атап өтті, бірақ іс жүзінде медициналық құжаттар мен Полиция департаментінің мәліметтері бойынша тұрғындар саны әлдеқайда көп. Марат Шибұтов деректердің сәйкес келмеуі мысалы, көлік жүктемесіне алып келеді деп есептейді.
Марат Шибұтов 30 жыл ішінде елімізде екі ұлттық санақ жүргізілгенін атап өтті, 1999 және 2009 жылдары. Бұл – үшінші санақ.
Кез-келген санақ әр 10 жыл сайын жүргізілуге тиіс. Сонымен бірге көпшілігі бұл не үшін қажет деп ойлайды, себебі ЖСН, бухгалтерлік мәліметтер базасы бар. Тек жаңалықтарға қарап, біздің елде қанша адам құжатсыз өмір сүретінін білуге болады, не КСРО үлгісіндегі төлқұжатпен, не ешқандай жолмен рәсімделмеген. Әлі де тіркелмеген балалар бар, — деді сарапшы.
Қала белсендісі бүгін, 15 қазанды қоса алғанда, Қазақстанның әрбір тұрғыны www.sanag-gov.kz сайтына кіріп, 69-ға жуық міндетті және 22 қосымша сұрақтан тұратын сауалнаманы толтыра алатынын айтты.
Үйден үйге толық сауалнама жүргізудің дәстүрлі форматы 1 қазаннан 30 қазанға дейін электрон планшеттер арқылы сұхбат беру арқылы өтеді.
Мен өзім онлайн санақтан өтуді жоспарлап отырмын, менің білуімше, 300 мыңға жуық қазақстандық бұл мүмкіндікті пайдаланып үлгерді. Бұл формат сұранысқа ие болады деп ойлаймын, өйткені біздің халықтың көп бөлігі компьютерлендірілген, — деді Марат Шибұтов.
Сарапшы сауалнамаларда неліктен кәріз, қоқыс желісі, жылыту туралы сұралатынын түсіндірді.
Бұл өте маңызды сұрақтар, себебі олар осы игіліктермен нақты қамтамасыз етілуін көрсетеді. Адамдар кейде шенеуніктер бізде бірдеңе жетіспейтінін, инфрақұрылымға қол жетімділікті және т.б. жағдайларды білмейді деп айтып жатады. Ал олардан не жетіспейтінін егжей-тегжейлі сұрағанда, олар бұл сұрақтарға наразылық танытады. Бұл дұрыс емес қой. Осындай сұрақтардың көмегімен ғана неге қажеттілік бар екенін түсінуге болады, — дейді ол.
Алматының қоғамдық кеңесі мүшесі қала тұрғындарын кірістері туралы сұрақтарға шын жауап беруден қорықпауға шақырды.
Адамдар кейде мұндай орташа жалақы қайдан шыққан, бізден бұдан аз деп ызаланады. Сондықтан кірісті нақты жазу керек. Сонда жұмыссыздар немесе уақытша жұмыспен қамтылғандар анықталады, бюджеттік саясатты да, қаржылық саясатты да өзгертуге болады. Мысалы, жалақыға салынатын салықты өзгерту. Мұның бәрі адамдардың қаншалықты адал болғанына байланысты. Санақ осы объективті деректерді көрсетуге тиіс, — деді сарапшы.