Шигео Катсу: Назарбаев Университеті – болашаққа жасаған инвестициясының көрнекті үлгісі

1997 жылғы 10 қазанда Қазақстан халқына ұсынылған «Қазақстан — 2030» Стратегиясында Елбасы Назарбаев Қазақстанды бәсекеге қабілетті, әртараптандырылған экономикасы мен халықтың жан басына шаққандағы табысы жоғары және ғаламдық қоғамның белсенді мүшесі болып табылатын ел ретінде сипаттаған болатын. Осыған жету үшін Қазақстанға өзінің ең басты байлығы – адами ресурсын арттыра түсу қажет. Бұл – білімді жасайтын, бизнесті қаржыландыратын және дамытатын, жұмыс күшінің экономикасын қамтамасыз ететін, яғни қазақстандық экономиканы әртараптандыруға атсалысатын және жаһандық деңгейде даму үшін бәсекеге қабілеттіліктің іргетасын қалайтын ғалымдар, оқытушылар, инвесторлар, кәсіпкерлер мен жұмысшылар.

Қазақстандық азаматтарға әлемдік деңгейдегі білім мен дағдыларды, сыни ойлау қабілеттерін меңгеруге мүмкіндік беру – бұл Президент Н. Назарбаевтың стратегиялық басымдықтарының бірі. «Қазақстан – 2030» Стратегиясы жария етілгеннен кейінгі 15 жыл ішінде Қазақстан Президенті қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған бірқатар жаңа ұзақ мерзімді және іргелі реформаларға бастамашы болып отыр. Бұл реформалардың ауқымы кең және олар білім мен ғылым жүйесінің әрбір аспектісін «жоғарыдан-төменге» деген қағидат бойынша жүйелі түрде жаңартуды көздейді. Президент Үкіметке мына салаларды:   Қазақстандық жастарға әлемнің жетекші университеттеріне түсу үшін қажетті білім, атап айтқанда, қазақстандық экономиканы ілгерілету үшін қажетті техникалық білім алуға мүмкіндік беретін орта білім жүйесін; отандық ғалымдарға қазақстандық және жалпы әлемдік өзектілігі өткір мәселелерді шешуде алдыңғы шепте болуға мүмкіндік беретін ұлттық ғылыми-зерттеу бағдарламаларын; Қазақстанға бәсекеге қабілетті және табысты экономикаға қажетті техникалық дағдыларды меңгерген жұмыс күшін дайындайтын кәсіби-техникалық білім жүйесін; Елдің әлеуметтік-экономикалық өсуі мен дамуына қажетті көшбасшылар мен мамандарды даярлауға мүмкіндік беретін жоғары білім беру жүйесін дамытуға тапсырма берді.

Бұл салаларды дамыту – өте күрделі міндет және ҚР Президенті оның шешіміне «іс жүзіндегі реформалар» арқылы келіп, аса көрегендік танытты. Орта білімді реформалау үшін «білім орталықтарында» үш тілде оқытып, даярлауға бүкіл елден әртүрлі ұлттардың арасынан дарынды оқушыларды тартуға бағытталған «Назарбаев Зияткерлік мектептері» жобасы іске асырылуда.

Қазақстандық экономиканың өсуі мен әртараптандырылуына қажетті білімді жасау үшін Қазақстан ғылымды қаржыландыруды елеулі арттырды және ғылыми зерттеулерді қаржыландыру тетіктерін реформалауды жүргізіп жатыр. Бұл өзгерістер ел алдында тұрған ең өзекті ғылыми, инженерлік, экономикалық және әлеуметтік мәселелерді шешу үшін қажетті жүйелерді қолдауға, сондай-ақ әлемнің жетекші ғалымдарымен және ғылыми-зерттеу институттарымен ынтымақтастықта жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

Білімнің қайнар бұлағына ие ел болу – бұл Қазақстанның болашағы үшін өте маңызды міндет. Алайда тек білімнің бір өзі жеткілікті емес. Қазақстандық кәсіпкерлер, бизнес көшбасшылары, қаржыгерлер, жұмысшылар осы білімді меңгеріп, оларды еліміздің экономикалық өсуі мен өркендеуі жолында пайдалануға тиіс. Қазақстанның жұмысшыларын жұмыс берушілерге қажетті дағдылармен қамтамасыз ету үшін ҚР Үкіметі Қазақстанда кәсіптік-техникалық білім беру жүйесін жаңартуға бағытталған «Кәсіпқор» бағдарламасын енгізуге кірісті.

Білім беру жүйесін реформалауға бағытталған күштердің нысанасында Қазақстанның университеттері тұр. Егер де Қазақстан ең әуелі «Қазақстан – 2030» Стратегиясын, одан кейін «Қазақстан — 2050» Стратегиясын жүзеге асыруды көздесе, қазақстандық университеттер осындай болашақты құруға қабілетті түлектерді даярлауға тиіс. Қазақстанның жоғары оқу орындарының түлектері осы дағдыларды үнемі өзгеріп отыратын экономикалық жағдайда шығармашылықпен пайдалануға мүмкіндік беретін үздік техникалық дағдылар мен мүмкіндіктерге ие болуға тиіс. Назарбаев Университеті Қазақстанның жоғары білім беру жүйесін берілетін білім сапасы бойынша әлемдік деңгейге ілгерілетудегі ел күш-жігерінің алдыңғы шебінде тұр. Арнайы заңға сәйкес академиялық еркіндік пен дербестікке, сондай-ақ ғылыми-зерттеу қызметі мен өндірісті интеграциялаған білім беру үдерісіне ие Назарбаев Университеті қазақстандық өзге университеттер үшін модель болып табылады.

Назарбаев Университетіне қатысты шығарылған заң оның оқшау дамуы үшін емес, керісінше сыртқы араласулардан қорғайды. Назарбаев Университеті – бұл Қазақстан халқының өз болашағына жасаған инвестициясының көрнекті үлгісі. Табысқа жету үшін Университет Президент Назарбаевтың пайымдауына, яғни «жоғары халықаралық стандарттарға сай, ғылыми зерттеулерге, білім мен ұлттық экономикаға үлес қосуға қабілетті түлектерді даярлауға» сәйкес болып қана қоймай, ол сондай-ақ Қазақстан халқының Назарбаев Университетіне деген сенімі мен инвестициясының ақталғандығын және тиімді болғандығын қалай болса да дәлелдеуге тиіс. Зерттеулердің қорытындылары, олардың саны, сапасы мен экономикаға ықпал етуі олардың маңызды дәлелі болады. Назарбаев Университетінің міндеті әлемнің таңдаулы университеттерінің қатарындағы өз ұстанымына беріктігін дәлелдеу болып табылады.

Қазақстан Орталық Азия өңірі мен одан тыс жерлерде зерттеу және білім беру саласында көшбасшы болуды мақсат тұтады. Осы мақсатқа жету үшін Астана білім мен инновациялардың орталығына айналуға тиіс. Астана озық ғылыми-зерттеу ұйымдарымен және институттармен желі құра отырып, халықаралық академиялық және ғылыми қоғамдастықтың белсенді мүшесіне айналып, танымал ғалымдар мен оқытушыларды тартатын болады.