— Білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының қабылданғанына енді ғана он күн толып отыр. Қазір осы бағдарламаны орындаудың әрбір қадамы ойластырылуда. Сондықтан алдағы уақытта атқарылатын жұмыстар туралы әлі халық алдында ресми түрде жарияланған жоқ.
Дегенмен, маған осы бағдарлама туралы кейбір сұрақтар түсіп жатыр. Сұрақтың көпшілігі қазақ тілі, оның келешегі туралы.
Қысқаша айтсам, бағдарламада қазақ тілінің қолданысын шектеуге, немесе, кейбіреулер айтқандай, оны жою туралы қандай да бір мақсат та жоқ. Мен іс басына қазақ тілін – өзімнің ана тілімді шеттетейін деген оймен келгенім жоқ.
Аталған бағдарламаның негізгі мақсаты — президент ұсынған «Мәңгілік ел» идеясын орындауға бастайтын, оған негіз қалайтын платформа жасау. Өйткені, «Мәңгілік ел» білімі заман талабына сай, әлемдегі ғылым мен техниканың, жалпы әлем өркениетінің жаңалығын еркін біліп, еркін игере, қолдана алатын Қазақстанның мәңгілік қоғамын құруға арналған. Сонымен қатар, қоғамда сапалы білім алудың мүмкіндігі баршаға бірдей болуы көрсетілген. Ал қазір біздегі білім жүйесінде мұндай тепе-теңдік жоқ.
Қазіргі таңда еліміздегі мектептер үш типке бөлінген. Оқыту тілдері: қазақша, орысша, ағылшынша.
Қазақ мектептерінде оқыған жастардың әрі қарай сапалы білім алуының шектеулі екенін көріп отырмыз. Мысалы, біздің ең жоғары ағылшын тілінде дәріс беретін Назарбаев Университетіне, ҚМЭБИ, ҚБТУ, IT университеттеріне ауыл жастарының түсуіне біраз қиыншылықтардың бар екенін өзім көрдім. Ол – бір.
Екіншіден, бізде орыс тілінде оқытатын мектептер де бар. Оларда да көптеген қазақ жастары оқиды. Шынын айтсақ, осы жастардың көбі, тіптен қазақ жастарының көбі қазақ тілін дұрыс білмейді, дұрыс түсінбейді. Осындай себептерге байланысты біздегі білім алу жүйесінде тепе-теңдік жоқ, жастардың бәрі бір деңгейде сапалы білім алуына жағдай жасалмаған. Біздің мақсатымыз – осындай қайшылықтарды жойып, жастарға, әсіресе ауылда жүрген жастарға, бәріне бірдей сапалы, заман талабына сай білім беру.
Дәлірек айтсақ, болашақта үш тілде сапалы дәріс беретін бір типті білім беру жүйесін құру. Осы үш тілде де әр бала еркін сөйлеп, бір-бірін түсіне білуі тиіс және де әлем елдеріндегі озық білімді игере білуі қажет. Бұл бір жылдың шаруасы емес, бірақ оны уақытты жоғалтпай бастау керек.
Биылғы жылы осы реформалардың алғашқы қадамы жасалып отыр. Осыған байланысты ең бірінші айтарым: әзірше жалпы қазақ тілінің орта мектептегі оқу бағдарламасы бұрынғы қолданыстағы күйінде жалғастырылады. Сонымен қатар орыс тілінде оқытатын мектептерде қазақ тілінің сағаттарын көбейтіп, оның сапасын арттыру керек.
Жаратылыстану (химия, физика, биология, информатика) пәндерін үш тілде, оның ішінде қазақ тілінде де жаңа әдістемемен оқыту көзделіп отыр. Сондықтан биылғы жылдан бастап 73 мың мектеп мұғалімі жаңа әдістемеге арнайы дайындалады.
Осы мақсатта және әлемдегі озық тәжірибені кеңінен қолдану үшін биыл 2.5 мың мектепті кең жолақты интернет желісіне қосамыз. Аталған іс-шаралар Елбасы бекіткен бағдарламада нақты көрсетілген және оған тиісті қаржы бөлініп отыр. Сонымен қатар, 73 мың мектеп мұғаліміне жаңа әдістемені үйрететін 80 маман Назарбаев Зияткерлік мектептерінде дайын тұр.
2017 жылдан бастап тағы 2.5 мың мектеп кең жолақты интернет желісіне қосылады. Осының арқасында Қазақстанда ақпараттық технологиялар мен жаңа әдістемелер арқылы жұмыс істейтін білім беру жүйесі қалыптасады. Яғни интернет желісі барлық мектептерге сапалы білімді әкелуге мүмкіндік туғызады. Осыдан кейін ғана кейбір жаратылыстану пәндерін тек ағылшын тілінде оқыту басталады. Шамамен ол 2018 жылдан басталады деп отырмыз. Тек балалар дайын болғанда ғана ҰБТ-ға ағылшын тілі сұрақтарын қоса бастаймыз.
Осының бәрі не үшін қажет деген сұрақ туындауы мүмкін. Әлемдегі ғылым жаңалықтарын қазақ тіліне аудару керек дейді кейбір ағайындар. Дұрыс-ақ болар еді, бірақ әлемде біздің жастарға керек, күніне мыңдап емес миллиондап шығып жатқан ғылым мен өмір жаңалығын дер кезінде қазақ тіліне аудару тіпті мүмкін емес. Оған қаражат та, басқа мүмкіндіктер де жоқ. Оның қиындығын үлкен халық француздар да түсініп отыр. Бұрын француз мектептерінде ағылшын тілі оқытылмайтын еді. Қазір оны оқыту заң түрінде барлық француз мектептеріне енгізілді. Бізге де тиімді жол осы деп есептейміз. Қазақ жастарына, әсіресе, ауыл балаларына өз ана тілімен қатар ағылшын тілін үйретсек, сонда ғана олар өздеріне қажетті білімді әлем кеңістігінде дер кезінде және еркін таба алады. Оларға ең тиімді жоғары оқу орындарына жол ашылады.
Ал, қазақ тілі туралы айтар болсақ, бізде ана тілімізді жан-жақты, жедел, тиімді үйрететін әдістеме жоқ. Кейбір елдерде (мысалы, ағылшындарда, финдарда) өз халқының тілін өздеріне және басқа ұлттарға 4-6 ай ішінде үйрететін тиімді әдістемелер бар. Осындай әдістемелердің жоқтығынан біздер мектепте қазақ тілін айлап, жылдап оқытсақ та тиісті нәтиже шығара алмай келеміз.
Сондықтан қазақ тілін жедел меңгерудің әдістемесін жасауымыз керек. Осы мақсатқа ғылым бағдарламасының маңызды бөлімі ретінде тиісті қаржы бөлу көзделіп отыр. Бұл – өте маңызды мәселе. Ол мектептерде қазақ тілін оқытудың маңызын тек оған бөлінген сағаттармен ғана өлшеп қоймай, берілетін білімнің сапасы арқылы бағалауға жол ашады. Сондықтан қазақ тілі пәнінің тәжірибелі ұстаздарын шет елдерге жіберіп, ондағы тілді үйретудің тиімді әдістемелерімен таныстыру көзделіп отыр. Осының арқасында тек қазақтарға ғана емес, еліміздегі басқа ұлт өкілдеріне де қазақ тілін кеңінен тиімді әдістеме арқылы оқыту жүйесі ұсынылады.
Тағы бір үлкен мәселе, бір замандарда әлем халқы шамамен 10 мыңнан аса тілде сөйлесе, бүгін де әлем бойынша 6,5 мың тілде ғана сөйлейді. Үлкен халықтардың емес, саны аз немесе орташа халықтардың тілі біртіндеп қолданыстан шығып жатыр. Ал мәңгілік ел болуды мұрат еткен біз өз тілімізді қалай сақтай аламыз, оның жолдары қандай, басқа мемлекеттерде осы тұрғыдан озық үлгі бар ма? Осындай сұрақтарға ғылыми негізде алынған жауаптарды немесе зерттеулерді көрмедім. Сондықтан, қазақ тілінің жанашыр ғалымдарынан арнайы топ құрып, қаражат бөліп, осы ғылыми ізденістерді жүзеге асыру көзделіп отыр.
Әзірше оқырмандарға айтарым осы. Алдағы уақытта Министрліктің әрбір қадамы халыққа жария етіліп отырады.
2016-2019 жылдарға арналған бағдарламада мектептегі үштілділік пен 5 күндік оқу жүйесі сияқты т.б маңызды мәселердің көтерілу өте дұрыс деп ойлаймын. Тағы да бір айта кетерлігі қазақ тілін оқытудағы жаңа әдістеменің енгізіліп толық менгеруге мүмкіндіктің ашылуы.
Қателеспеңіз Министр мырза! Күнделікті шығып жатқан өсектер, жиналыстар, ойындар, видеолар, маңызсыз ақпараттар миллионнан асық болуы мүмкін. Ал ашылып жатқан ғылыми жетістіктер, жаңалықтар мыңның аясында ғана. Оны ептеуге əбден болады. Сіз соны жасырып отырсыз немесе сараптама жасамағансыз. Сіз орыс тіліне жетіксіз. Ресейде орыс тіліне шетелдің барлық жаңалықтары аударылуда, соған қарап көрейік. Дүние жүзінің маңызды ғылыми жетістіктерін жариялайтын Ресейдің барлық қажетті сайттарын жинасаңыз бізге игеру қиындық туғызбасына көзіңіз жетеді жəне аудару құралдары арқылы əбсəтте қазақшаға өткізіп алуға болады. Велосипед ойлап табудың қажеті жоқ, ол бар нəрсе, тек өзіңізге сəйкестендірсеңіз болғаны.
Құрметті Сағадиев мырза! Заман талабына сай жаңа технологияларды қолдану барысында , ауылды жерлерде ғаламтор желілері дұрыс дамымаған. Күнделік kz. бізге қайдан, оны қолданбақ түгілі қарапайым мұғалімге жағдайдың жасалмаған. Қазыргі заман мұғалімі оқушыға сабақ беру емес, қағазы дұрыс болса мықты мұғалім деген сөз.
Құрметті Сағадиев мырза! Мен мұғалім ретінде 5 күндік оқу жүйесін қолдағым келмейді,себебі 5 күндікке ескі бағдарламамен оқып жатқан оқушылардың барлығы дерлік жаппай көшіп кеттік. Ал енді бастауыш сыныптар күнде 6 сабақтан оқимыз балалар үшін бұл өте ауыр тиюде,алдымда отырған оқушылар шаршайтынын сезип шырылдап отырмын,сағат жүктемені де түсіру керек еді,ал сенбі күні барібір мектепке жұмысқа барамыз,ал ауыл мектептерінде интернет желісі төмен деңгейде,одан да 6 күн оқығанымыз жақсы сабақтар да аз және балапандар да шаршамас еді,өз балам 2 сыныпта оқиды,сөмкесі ауыр басқасын айтпай ақ қойғанда,Жаңа бағдарлам бойынша тексеру шығыпты дейді,бағдарламамен жұмыс жасалғалы 1 жыл өтті бұл не тексеру,мұндай тексеріс мұғалімнің жүйкесін жұқартары сөзсіз,шаш ал десе бас алатын тексерушілердің не пайдасы бар екен,қайта мектепке бор,мұғалімдерге принтер,ноудбук т,б құрал алып беруді ойластырсаңыз екен,қарап отырсам мұғалімдердің жұмыс қа деген құлшынысы азайып барады себебі қағазбастылық көбейіп,ізденуге уақыт жоқ,түнгі сағат 4,5 ке дейін компьютерде отырамыз бұл қашанғы жалғаса бермек!
Сізден сұранарым мұғалімнің жағдайын жасаңыз,талайлары жұмысты тастаймыз деп жүр,тойғанынан емес әрине жүйкелері жұқарып бара жатықанынан екені белгілі.
Мен осы министрликке (билим жане гылым)шагымым бар.. Отпен ойнап отырсындар. Балдарды барин тупой кылатын болдындар. сиздердин жана тех-я деп ойдан шыгарган методтарын мугалымдерди куйдіріп бітті. қарғыс астында қаласындар. ең жаман балағаттау сөздері болса бәрінде пайдалансақта сөз жетпейді білдіріп отырған былықтарыңа.. міністрдің жеке блогына тастаңыз, лично жеткізіңіз… жоғарыға секірме жығылсаң қатты түсесің оңбайсын. сіздер тақлид қылып тұрған европаның салт дәстүрі, тұрмыс тіршілігі бізге мүлде жат, тұра келмейді. бұзылып біткен келешегі жоқ бір қауымға ұқсауға тырысып отырсыздар. әңгіме көп айтсам. оқұлықтардың сапасы бәрі бәрі…. министрликке әнгімем көп… карочи жургизип отрган саясаты жумыс істеу әдісі дұрыс емес… ойланыңдар… президентке лично жазам. ,,/,,
КҰРМЕТТІ МИНИСТР МЫРЗА!
СІЗДІҢ КӨТЕРІП ОТЫРҒАН МӘСЕЛЕНІЗ ӨЗЕКТІ. АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ САБАҚ ЖҮРГІЗУ ӨТЕ ОРЫНДЫ. ЗАМАН ТАЛАБЫ. БІРАҚ АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ САБАҚ ӨТЕТІН ПӘН МҰҒАЛІМІН АЛДЫН АЛА ДАЯРЛАП АЛҒАН ДҰРЫС ҚОЙ ДЕП ОЙЛАЙМЫН. ЖАРАТЫЛЫС ТАНУ БАҒЫТЫНДАҒЫ САБАҚТЫ БАЛАЛР БІРІНШІ ӨЗ ТІЛІНДЕ ТҮСІНУІ ҚИЯН-АҚ. АЛ ПӘН МҰҒАЛІМІ ӨЗІНІҢ ЖАТТАП АЛҒАН АҒЫЛШЫНЫН Ө\ЗОРҒА АЙТЫП, ОНЫ ОҚУШЫ ТҮСІНБЕЙ ӘЛЕК БОЛСА, БОЛАШАҒЫМЫЗ НЕ БОЛМАҚ. ШЕТЕЛ БАҒДАРЛАМАЛАРЫНДА БІР ЖАҢА ЕНДІРГЕН БАҒДАРЛАМАНЫ ТОЛЫҚ ЕНДІРІП, ЖЕМІСІН ТАЛҚЫЛАЙДЫ. АЛ БІЗДЕ ЖЫЛДА ЖАҢА ЖАҢАЛЫҚ, ОНЫ СЕНТЯБРЬДЕ БАСТАП, МАЙДА АЯҚТАУЫМЫЗ КЕРЕК.