2024 жылы Қазақстандағы әрбір екінші пайдаланушы телефон алаяқтығына тап болды. Спам-қоңыраулар алған Қазақстандағы пайдаланушылардың үлесі 2024 жылғы қаңтар–қарашада 72,4% болды. Бұл ретте жартысынан астамы (52,1%) — алаяқтармен бетпе-бет келді.
Бұл туралы «Касперский зертханасы» хабарлап отыр.
Биыл схемалар кең таралды, онда алаяқтар әртүрлі сылтаулармен SMS-тен кодты атауды сұрайды. Мысалы, «Қазпошта» қызметкерлері тапсырысты хаттың жеткізілгені туралы хабарлайды немесе есептегіштерді тексеруге байланысты Алматыдан қоңырау шалады. Сонымен қатар шабуылдаушылар телекоммуникация операторларының қызметкерлерін елестете алады және телефон нөмірін ұзарту үшін код сұрай алады. SMS-тен алынған кодты әр түрлі қосымшадағы пайдаланушылардың есептік жазбаларына кіру, олардың жеке деректері мен ақшаларын ұрлау үшін пайдалануға болады.
Алаяқтар қазірдің өзінде жақсы тексерілген схемаларды қолдануды жалғастырып жатыр. Мысалы, оларды банк қызметкерлері таныстырады және күдікті әрекеттер туралы хабарлайды, содан кейін ақшаны ұрлау үшін ақшаны «қауіпсіз шотқа» аударуды ұсынады. Тағы бір танымал схема — бұл құқық қорғау органдарының қоңыраулары. Қаскүнемдер адамды тергеуге көмектесуге немесе басқа мәселені шешуге сендіреді, осылайша әңгіме барысында олардың жеке ақпаратын немесе банк картасының мәліметтерін алады.
Алаяқтардың схемалары өзгеруі мүмкін, бірақ тәсіл өзгеріссіз қалады. Алаяқтар әлеуметтік инженерия әдістеріне жүгінеді, адамның эмоцияларына әсер етеді, не болып жатқанын сыни тұрғыдан ойлауға уақыт болмауы үшін қорқытуға тырысады. Алайда, бұл тәсілдерге бой алдырмау керек. Егер біз өте маңызды бизнес туралы айтатын болсақ та, сіз жалқау болмауыңыз керек және ақпаратты өзіңіз тексеріп алуыңыз керек. Мысалы, егер Сіз банктен қоңырау шалсаңыз, ақшаны бір жерге аударудың орнына жеке филиалға барғаныңыз немесе ресми сенім телефонына қоңырау шалғаныңыз жөн. Егер адаммен әңгіме күдік тудырса, қоңырауды дереу аяқтаған дұрыс, — деп түсіндірді Валерий Зубанов, Қазақстан, Орта Азия және Моңғолиядағы «Касперский зертханасының» басқарушы директоры.
Телефон алаяқтығынан қорғану үшін мамандары мыналарды ұсынады:
- құпия ақпаратты, соның ішінде есептік жазбалардың логиндері мен парольдерін, SMS және push-хабарламалардың кодтарын, банк картасының деректерін, пин-кодтарды ешкімге телефон арқылы хабарлауға болмайды;
- мессенджерлердегі хабарламалардан, СМС және электрондық поштадан күдікті сілтемелер бойынша өтпеу;
- Kaspersky Who Calls сияқты қажетсіз қоңыраулардан қорғаудың сенімді шешімін қолданыңыз. Қоңырау кезінде пайдаланушы қайдан қоңырау шалатынын көреді: мысалы, такси қызметінен немесе тамақ жеткізуден. Қолданба сонымен қатар ықтимал спам, алаяқтық және интрузивті жарнамалар туралы ескертеді — мұндай қоңырауларды автоматты түрде бұғаттауға болады, адам базаға қажетсіз нөмірлерді өзі енгізе алады. Сонымен қатар Kaspersky Who Calls контактілер тізімінен тыс пайдаланушылардан барлық қоңырауларды автоматты түрде блоктай алады — бұл әсіресе қарттар мен балаларға қатысты.
