9 ақпан — ақын Мұқағали Мақатаевтың туған күні. Атаулы датаға орай, ақиық ақынның өлеңдеріне қатысты тест тапсырып көріңіз.
Соңғы екі қатарды табыңыз:
«Бүгін менің туған күнім.
Ой, бәле-ай!
Мына адамдар неге жатыр тойламай?!
….»
«Бүгін менің туған күнім.
Ой, бәле-ай!
Мына адамдар неге жатыр тойламай?!
Банкет жасап берер едім өзім-ақ,
Тәңірдің бір жарытпай-ақ қойғаны-ай», — деп жырлаған ақын "Арыз жазып кетейін" деген өлеңінде.
Қазіргі таңда әлеуметтік желіде ақынның қай өлеңі кеңінен танылып жүр?
TikTok желісінде Аружан деген қыздың “Шеше” өлеңін оқыған видеосы кеңінен тарады. Осы өлең Аружанды және ақынның «Шеше, сен бақыттысың!» деген өлеңді танымал етті. Мәселен, блогер қыздың парақшасындағы оқырман саны артқан, оны киноға, бағдарламаларға шақыра бастаған.
«Жата бер мені күтіп түнегіңде.
Әзірге тірі жүрсем бұл өмірде,
Сенің орның оңаша жүрегімде.
Майгүлім, гүлім менің, көгім менің!», — деген өлең жолындағы Майгүл деген қыз ақынның кімі?
Майгүл — ақынның қызы. Мұқағали Мақатаевтың тағдыры оңай болмаған. Оның тұңғыш қызы Ләззат қайтыс болып, кейін сүйікті қызы Майгүл көлік апатынан қаза болады. Ақынның қыздарына арнаған өлеңдері қазақ әдебиетінің классикалық туындылары қатарында тұр.
Қай өлең Мұқағали Мақатаевтікі емес?
Халық арасында, интернетте «Пәк қыз» деген өлеңнің авторы Мұқағали Мақатаев деген жалған ақпарат тарап жүр. Шын мәнінде, оның авторы — журналист Аслан Қаженов. Оның бұл өлеңі 2009-2010 жылы 2-курс оқып жүргенде «Туалеттегі туынды» деген кітабында жарық көрген. Оған қоса өлең «Пәк қыз» емес, «Алғаш барғанда» деп аталады.
«Бозғыл деңгейде,
Шуағын жерге төккен Күн.
Жылымық қыста кей кейде,
Иісі келер көктемнің.
Ұмыттырар ақпанды,
Боз аспан, онан боз дала.
Осынау ғажап шақтарды,
Қозғама, тәңір, қозғама!», — деп Мұқағали қай қала туралы ой толғап жатыр?
1962 жылы Мұқағали Мақатаев қызмет бабымен Алматыға қоныс аударып, әдеби ортаға етене араласа бастаған. Мұқағали Алматыдағы қазақ әдебиеті мен өнері қаймақтары шоғырланған ортада өткерген жылдар ішінде өзіндік дара үнін, суреткерлік қайталанбас дарынын танытып, өнімді еңбектене білген. Сол уақытта ақын «Алматының аспаны» деген өлең жазған.
«Бір арыстан өмірден өткенімен,
Өмір сүріп келеді тірі арыстан», — деп Мұқағали кімді арыстанға теңеген?
Мұқағалидің әкесі қарапайым шаруа адамы: колхозда сушы, шалғышы болып істеген. Әкесі 1941 жылы Калининград майданында қаза болады. Кейін ақын «Әке» деген өлең жазып, онда әкесін арыстанға теңейді.
Сені аңсаймын, қайнаған ақ бас таулар,
Ақ бас таулар – самайын ақ басқандар.
Сені аңсаймын, қазіргі ақ бас шалдар,
Бұрынғы өреден құрт ап қашқандар», — деген ақынның өлеңінде айтылған «өре» деген не?
Өре – құрт-ірімшік сияқты сүттен жасалған тағамдарды кептіруге арналған сөре. Ол ағаштан жасалады.
Мұқағали Мақатаевтың талантын алғаш бағалаған кім?
Мұқағали Мақатаев талантын алғаш бағалаған — жазушы Әбділда Тәжібаев. Ол "Қазақ әдебиеті" газетінің 1960 жылғы 18 наурыздағы нөмірінде Мақатаевтың өлеңі туралы: "Өзіңнен де жігерлілеу, оттылау жас жеткіншек жеткенде, мақтанбасқа бола ма?!" - деп жазған.
«Жанарымды тұманмен тұмшаладым,
…Серіппесі үзіліп тұр садағым.
Жігітінен қазақтың дос таба алмай,
Қыз да болсаң мен саған мұң шағамын», - деген өлеңін ақын кімге арнаған?
Бұл өлең ақын Фариза Оңғарсыноваға арналған. Мұқағали Фариза Оңғарсынованы өзіне жақын тартқан. Бірақ бұл өлеңінде ақын қызға деген махаббатын емес, өзінің сырын, мұңын ақтарған.
«МузАрт» тобы Мұқағали Мақатаевтың қай өлеңі арқылы ерекше танылды?
2000 жылы «МузАрт» тобы “Сенің көзің” әнін айтып, алғаш сахнаға шықты. Әнші Сәкен Майғазиевтің айтуынша, бұл ән олардың төлқұжаты іспеттес, сәтті шыққан шығармалардың бірі.
Әлеуметтік желіде бөлісу:
