Нуклеин қышқылдарының биохимиясы

1869ж Австрия биохимігіФридрих Мишер клетка ядросының құрамынан қышқылдық қасиеттері бар затты бөліп шығарды. Оны нуклеин қышқылы / латын сөзі «нуклеус» — ядро деп атады. Нуклеин қышқылдары – үлкен молекулалы қосылыстар, нуклеотид мономерлерінен тұратын биополимерлер болып келеді. Тірі клеткаларда нуклеин қышқылдарының екі түрі кездеседі – дезоксирибонуклеин /ДНК/ және рибонуклеин /РНК/. өте маңызды роль атқарады.Пуриндік негіздерге аденин /6 – аминопурин/ және гуанин /2 – амино 6 оксипурин/ жатады.

Пиримидиндік негіздерге урацил /2,6 диоксипиримидин/, тимин /2,6 диокси 5- метил перимидин/, цитозин /2-окси 6 амино – пиримидин жатады :Моносахарид дезоксирибозаның рибозадан айырмашылығы бар.Онда карбонил көміртекпен көршілес жатқан көміртекте оттек атомы болмайды. Яғни, бір гидроксилі бар деген сөз :

Азот негіздері рибоза, немесе дезоксирибозамен қосылып нуклеозид түзеді.

Құрамына азотты негіз, рибоза немесе дезоксирибоза және

фосфор қышқылының қалдығы кіретін қосылыс нуклеотид депаталады. Мысалы :

С-NH2 N
C
N H H

HC CH
C C H ОН
C H

N N C OH OH C – CH2 –0 – P =0
Аденин
ОН OH
Аденозин

Аденозин

Аденил қышқылы /АМФ/

Нуклеин қышқылдарының құрамына кіретін жеке нуклетидтер өзара жалғасып ұзын тізбек /полинуклеотид/ түзеді. Жекелеген нуклеотид құрылыс «кірпіші» ретінде пайдаланылады. Пентозаның 3- көміртегіндегі Он бос күйінде қалады. Осы гидроксил тобы және фосфор қышқылы арқылы нуклеотидтер өзара байланысады.

Сондықтан, нуклеин қышқылдары нуклеотидтердің полимерлері, ал жекеленген нуклеотидтер мономерлер деп аталады.