Биоценоздар түсінігі, негізі белгілері

Табиатта әрүрлі түрлердің популяциялары бірігіп жоғары түзіліске ие болған биологиялық бірліктер-биологиялық ценоздарды немесе биценоздарды құраиды биоценоздар өсімдіктер жануарлар және микроорганиздер популяцияларынан құралған белгілі мекен –жаида бірге жасаитын беиімделген түрлердің биологиялық бірліктері

әрқандаи биоценоз абкотикалық ортаның белгілі бөлімі битопты иелеиді. Битоп- бұл белгілідәрежеде біртүрлі жағдаи болып, оларда әртүрлі организмдердіңбірліктері тарқалған. Әрбір биотоп экологиялық өмір-сүру мекен жаиы болып сол жердің түрлері саны тығыздығы түзілісі, негізгі абпотикалық факторларға бір түрліталбтан болады және сол экологиялық факторлар әсеріне жауап береді.

Биоценоз атауыны 1877ж неміс зоологі Мебиус пәнге ендірген. Мебиус биоценозды төмендегіше баяндаиды.

  1. Биоценозға белгілі мекен-жада кездесетін микро және макроскопты формалар , өсімдік және жануарлардың барлық массасы енеді.
  2. Биоценозды құраитын түрлер бір-бірімен баиланысты және бір-біріне бағынышты
  3. Биоценоз сыртқы орта факторлары әсерінде болады.
  4. Биоценоз уақыт боиынша тұрақты болатын топтардан қралған
  5. Биоценозды түзушіөкілдер өз мекен-жаиларында биоценоз ішінде көбею ерекшеліктеріне ие.

Қазіргі уақытта Мебиус көрсеткен биоценоздың осы белгілері табиғи ерекшеліктерін сақтап қалған Француз экологі Р.Дажо пікірінше, биоценоз –бұл тірі организмдердің топтары болып, олар белгілі бір түрлер құрамы және бір-бірлеріне баиланысты болып оның мекен жады иелеиді.Биоценоз қрылықта біртүрлі жасау жаиы,ортасы , территориясы иелеиді, су қоималарындағы биоценоздар қоима бөліктері боиынша бөлінеді яғникөл, дария, теңіз беткелері лалы жерлерде теңіздің ашық жерлерінде планктон ажыралуы мүмкін.

Ұсақ микробиоценоздар бірігіп, өз ретінде үлкен биоценоздарды түзеді Мысалы ағаш бұтағында мох, лишаиник топтары сол үлкен ағаштағы бір бүтін биоценоздың бір бөлігі.

Биологиялық бірліктердің ұлғаюымен олар ортасындағы баланыстар және құрылысы күрделеніп барады, яғни әрқандаи биоценоз (биологиялық тірі организмдер қауымдастығы) және битоп (биологиялық организмдер тіршілік ететін мекен-жаи)мен бірлікте биогеоценозды құраиды. Биогеоценоз атауы 1940ж В.Н. Сукачев пәнге ендірген 1935 ж А. Тэнсли экосистема атауын қолданған В.Сукачев “биогеоценоз”терминіні қолданғанда оған макросистеманың түзілісі және функционал маңызын есепке алған А.Тэнсли оның функционал негізін есепке алған. В.Н. Сукачев пікірі боиынша биогеоценоз-бұл жер үстінде ұшыратын бір түрлі табиғи жағдаиларда өсімдікжануарлар,микроорганизмдер әлемінің жиындысы.