Бұғылар отряды Бұғы және еліктер тобы

Еліктер бұғылар тұсының кейбір өкілдері есептелуі оларды көбнесе жабайы ешкі деп те айтылады. Олардың денелері ықшамды аяқтары жіңішке ұзын құйрығы қысқа басында құлақтары жақсы өркендеген олардың түсі маусымға қарай өзгеріп отырады сұр дан сары ға дейін арқа жағы әр уақытта ақ түсте болып көбнесе онел айна деп айтылды, ересек еркек еліктерде мүйіздері бұбақтал болады мүйіздері жартылай қабыршақ болады. Оның бойы 85 см. Еліктер бізде таулы аймақтарда 300 метрде кездеседі. Олардың жасайтын жері шырша-қайыңды ормандар. Олар жасырын өмір сүреді
Олар күндіз күндері жайылады қауіп көп жерде түнде қоректенеді. Олардың еркектері жалғыз жүреді тек қосылғанда бірге, самакалар байларымен жасалады. Олар қыста қар қалыңдағанда таудың оңтүстігіне кейде төменге түседі. Сонымен көктем айында толығады. Олр көбірек Ақсу Жабағылы қорығында кездеседі.
Олар қар қалың 30-40 см болғанда жағдайы жаман болады тұяқтары толық батады. Октябр-декабар айларында еркектері мүйіздерін жылда тастайды тастаған мүйіздері орнына жаңасы шығады. Олар көктемге барып терісін тастап қайтадан мүйізге айналады. Еліктерідің қойылуы июл август айларында болады. Әмбрионы өте жай өркендеуі кейде тоқтата алады жалпы 6-10 айға жалғасады. Ортша 9 айда әмрион кездеседі. Бір салеқасы 2-кейде үшеуін туадыбалаларын толық жетіліп туылғанмен алғашқы күндері әлсіз болғандақтан шөп арасында жайылып анасы жақын арада жайылып жүреді. Балаларын 40-күн сүтпен бағады. Кейін сүт тістері шығып толық шөп жей бастайды толық тістері екі үш айлығында шығады, алғашқы жылы мүйіздері дара шығады кейінгі жылы ол түсіп орнына 2-3 ұшты мүйіз пайда болады олар 2-пиаселнда жетіледі еліктер 10 писта қартайады тістері төгіледі 11-12 жаста өледі.
Олар шөптер мен қоректенеді қыс айында құрғақ шөптермен қабықтар мен қоректенеді. Олар қыста күндері жабағаланып көктемде жалбырап түсе бастайды. Олардың негізгі жауы қасқар жас балаларын түлкіде алады. Тауда сілеусін, тау жағасында оларды аулайды. Олардың сезгі мүшелері көздерінен күшті өркендеген оларды көбінесе қан сорғыш жәндіктер басады. Оларда гелмониттер бар олар өте жұқпалы ауыруларға алып келеді. Қазақстан және Қырғызтанда қоса есептегенде жылына 5-10 мың аулнады.
Олар көктем нен күзге дейін етті жақсы береді. Еліктер адамдарға тезде үйренеді. Соның үшін олардың аңшылық шаруашылағында кеңінен пайдалынылады. Олар тез көбейеді. Бізде 5-6 түрі кездеседі.
Бұғы бұл Орта Азияда Блогородный (жағымпаз) бұғы түрінің 20 ға жақын түрі астын болып соның марал, ХаНГул бұхара бұғысы түрлері шмасында. Бұл бұғылар Лебкитерге сәикес тіршілік шамасында. Олардың баллайтын дәуірі көктем сонымен дұрыс келгені 9-айда балалайды. Олар 1-2 данадан қозылайды, балалары толық жетіліп туылған мен алғашқы 2-апта аналары соңына ере алмайды бір айда шөптен қоректене бастайды балаларықызғыш сары түске боялып бүйірлерінде аң дақтары болады ол бұғыларды ағаштар арасында жақын жерден байқауға жол бермейді. Бұл түсіті бір жылдан кейін өзгертеді алғашқы шыққан мүйізі тік шығып бұтақшаланады оны біз ден айтады. Кейінгі жылдары бұтақтай бастайды бірақ бірақта бұтағы жасына дұрыс келмейді. Тян-шан бұғысы мүйізі 10 кг дейін ал Аму дария бұғысы 6 кг ға дейін мүйіз береді. Бұғылар жылына 2-рет түлейді
Бұғылар негізгі аңшылық қызметінде пайдаланылады. Бұғылар сапалы еңбектері үшін пайдаланылады. Бұғылардың қымбаттылығы мүйіздерінен дәрі дәрмек дайындайды. Бұларды аулауда түрлі әдістер қолданылады. Бұғылар жеңіл қолға үйретіледі,соның үшін көптеген аудандарда қорыққаналарда бұғылардың мүйіздерін әр жылы алып дәрі-дәрмек дайындауға кең қолданылады.