Ауру өсімдік физиологиясы

Өсімдік тіршілігі оның табиғи нәсілдік белгілері жағдайына байланысты. Бұл ортада үлкен маңызға микроорганизмдер ие. Олар үздіксіз жоғары сатылы жасыл өсімдіктермен қатнаста болады. Олар арасындағы қатнас түрлі характерлі болуы мүмкін. Қазіргі устица олардың қатнасын екі түрге симбиоз және паразитке бөлеміз. Әдетте бұл қатнас түрлері бір — бірінен систематикалық ұзақ топтар автотроф және гетеротроф түрлерде болады.

Біздің тақырыбымызда мәселе жасыл өсімдіктермен потогенді организмдер арасындағы қатынас жөнінде барады. Фотоген микроорганизмдер жоғары сатылы өсімдіктер ұлпаларына өтіп олардың ішіндегі пластикалық заттардан өзінің бірлігі үшін пайдаланады. Әрбір организмнің өзіне тиісті ерекшелігі бар. Ол олардың қоректенуі . Фитопотоген микроорганизмдер қоректенуі гетеротроф есептеледі. Неше автотрофтар пайда еткен органикалық заттармен қоректенеді. Гетеретрофты қоректенушілерде қоректік заттар түрлеріне қарап сапрофиттер және паразиттерге бөлінеді. Бірінші аталған топқа кірушілер өлі организмдермен қоректенеді. Екіншісі тек тірі организмдермен ұлпалармен қоректенеді. Паразиттер дестрактивтік немесе тірі организмді өлімге дейін алып барып, кейін өзі өлтірген органзм ұлпаларымен қоректенуді жалғастырады. Сбалансирленген( есептелінген) топқа кіруші паразиттер органзм ұлпаларына қалыпты әсерін тигізеді. Себебі олар организм өлуімен өздеріде өліп кетеді. Олар организмді өлімге дейін жеткізбейді. Олардан басқа факультативтік паразиттер тобы да мәлім. Олар аралас күйдегі организмдермен өлі және тірі организмдермен қоректененеді. Фитопотогендерді зерттеуде негізгі бағытымен олардың өз тіршілігі дәуірінде синтездеп шығаратын физиологиялық белсенді заттарына қаратылады. Бұл заттардың қосындысын Токсин деп аталушы сөзбен жүргізіледі. Микроорганизмдердің жасап шығарған заттары сыртқа шығумен бірге өз клеткалары ішінде қалады. Оның 1-сі сыртқа шығатыны эктотоксин, ал ішінде қалатыны эндотоксиндер деп аталады.

Өсімдік ұлпаларына токсиндердің әсері сырт орта және өсімдіктің физиологиялық ерекшеліктерімен және бейімділігіне байланысты болады.

Микроорганизмдерден алынған заттар құрамында өсу өркендеуге жоғары әсер ететін қасиетті зат бар екені анықталды. Оларды антибиотиктер деп атайды. Олар өздерінен басқа заттарға күшті әсер етуі анықталды. Қазіргі уақытта олар көптеген аурулардың алдын алуда қолданылып келеді. Солай етіп әрбір өсімдіктің ауру токсонды заттар ферменттер өсуге әсер ететін физиологиялық белсенді заттар антибиотиктердің комплекс әсері есептеледі.

Өсімдіктер ұлпаларындағы химиялық қосылыстар паразит тер үшін қоректік комплекс есептеледі. Бірақ олардың меңгерілу түрлеріне сырт ортаға өсімдік төзімділігіне, өсу дәуіріне, екеуінің арасындағы қатнастарға байланысты болады. Паразиттердің өсімдіктерге жұғуы, оларды ажыратып шыққан сұйықтығымен болады. Ол сұйықтық құрамында өсіп өркендеу үшін коректі заттар болады. Олар паразиттер өсуіне жағдай жасайды. Бұл сұйықты жұқтырушы тамшы деп аталады. Жұғудың 1- ші сатысы тамшы өсімдікке жұққаннан кейін оның ішінде спораларда сорғыштар пайда болып ағаш ұлпаларына жабысады. 2- ші этапта гифтер өсіп өсімдік ұлпасына өтеді. 3- ші этапта гифпен өсімдік цитоплазмасында өзара физиологиялық әсер пайда болады. Өзара күрес басталады. Күштісі жеңеді. Бұл өзара күрес өсімдік пен микроорганизм арасында төзімділік, қарсы тұру немесе өсімдіктердің иммунитеті төзімділікті белгілейді.