Африка аумағы жағынан Евразиядан кейінгі орынды алатын құрлық. Жерінің аумағы 29,2 млн км2 аралдарымен бірге 30,3 млн км2. Тұрғыны 728 млн адам (1995) Солтүстік Оңтүстікке қарай 8000 км, ал Батыстан Шығысқа қарай 7500 км (сахарраға созылған) Оңтүстік еніт 810 км жағалауынан жалпы ұзындығы 30500 км.
Африка экватор сызығын кесіп өтеді.Оның жеткі нүктелері: Солтстігінде- Әл- Абияд мүсіні, оңтүстігінде- Иле мүсіні.Батысында Әлмади мүсіні, Шығысында Рас хаин мүсіні. Құрлықтың солтүстігінде Жер орта теңізі, батысында Атлан мұхитты. Шығысында үнді мұхиты мен қызыл теңіз сулары жайып жатыр. Солтүстік Шығысында жіңшке Суэи мойнағы арқылы Азиямен жалғасады. Бибралттар бұғазы арқылы Еуропаның Переней түбегінен бөлінген жағалауы нашар тиімдлеген. Көбінесе таулы тік беткелі болып келеді. Геологиясы және кен байтақтары. Жер бедерінің бір тектес болып келуі Африканың геологиялық және тектониялық құрылымның қарапйым болуымен байланысты. Құрлық түгелге жуық ежелгі гандваның платформадан тұрады. Платформа ірге тасын қатты метаморфтанған жыныстарының абсалюттік жасы үш млрд жылдакн асады. Олар Туарег, Регибат, Орталық Африкада Арабияда- Нубия Шығыс Африкадан Оңтүстік Африкаға Мадагаскар қалқандары трінде жер бетіне шығып жатыр. Аралығында Пендугар, Синегал, Тауденш, Ливия-Египет, Чад, Конго, төменгі және жоғары Ніл Оковонго Камахари Карру синекизалары орнналасқан. Африка жері қазба байлықтарға өте бай. Әсіресе минерал кендерінің қоры көп. Мұнай мен газдың ірі кен, орындары Нигерияда, Ливияда, Египетте, Алжирде ал, ірі тас көмірдің ірі кендері Оңтүстік Африка жерінде табылған. Кобольт пен мыстың аса ірі қоры Замбия мен Африка Республикадан уран нигерия мен Намибия жерінде шоғырланған.
Готентоттар Оңтүстік Африканы байырғы халықтары. Намибияда (110 мың) және Ботсванада 135 мың тұрады. Жалпы саны 180 мыңдай. Геттонтоттардың құрамына наа және рехобот аталатын топтар бар. Потентопттар антропологияның жағынан зәнігер нәсілдес. Байлары аласа тері қатпарлы болғандықтан сырт пішіні жағынан бушмендерге ұқсас. Қойсам тілдерінен табыла жататын готомтоттар тілінде сөйлейді. Хрестиан дінінің протестан тармағын ұсталады. Потнттоптар ХІХ ғасырға дейін дәстүрлі рулық құрылымын сақтап келеді. Европалық отаршыларға қарсы көп жылдар бойы соғысты. Жеңіліс тапқан готентоттардың бір бөлігі құлдыққа түсіп, резарвацияларда өмірсүруді. Басым көпшілігі Еуропалардың плантатцияларында жұмыс істеді. Қазір гетонттоттар дәстүрлі мал шаруашылығынмен айналысады. Ұлттық тағамдарында сүтті көп пайдалынады. Реттонтоптар тұрмыс тіршілігінде мәдениеті мен өмірінде ұлттық ерекшелік көп сақталмаған. Қазір гетонтоптар еуропаша киінеді. Дәстүрлі мекен жайы Караоль деп аталады.
Пигмелер тропикалық Африка орманының аласа бойлы, тұрғын халқы. Олар туралы дерек б.з.б. 3 м.ж. Ежелгі Египет жазбаларында кездеседі, кейінірек Помердің “Илиадасында” Геродот Страбон жазбаларында бар. Батыс Африка саяхатнамаларында (ХҮІ-ХҮІІ ғ.ғ) “матимба” деп аталады. Пигней тайпалары Гобан, Гамерин. Орындарында Заирда кездеседі.Пигмелердің бойы пәкнә 144-150 см, түстері ашық қоңырқай, жалпақ танау, бұйра шашты, жұқа ерінді, кеуделі, аяқ қолдары қысқа келеді. Халықтарының саны анықталмаған, шамамен 200 мыңдай адам. Пигмелер көршілес эфе, асуа, кимбути т.б. халықтар тілінде сөйлейді.
Бушмендер- Оңтүстік және Шыыс Африканың Калакари мен Напшб шөлді аймақтарныда тас ғасырларынан бері қоныстанып келе жатқан ежелгі, жергілікті халық Жалпы саны 90 мың адам. Қазіргі напшба (41 м) Батсванада (36 мың) Анголада (9 м) Замбабеде (2 м) тұрады. Заңгі нәсілінің бушмен тобына жатады. Бушмен тілінде сөйлейді. Бір кездері Оңтүстік Африкаға түгел қоныстанған. Бұл көп халықты Солтүстік тен бантулав, оңтстіктен еуропаотрашцылары ығыстырып қырғынға ұшыратқан. Батулар келгенге дейін олар металл және қыш ыдытарыды білмеген. Ерлер ұшы тастан, сүйектен жасалған жебелері бар садақпен қуалап, аң-құс ауласа, әйелдер ағаш құралдарымен жер өңдеген. Құс етін салатын тері ыдыстар сияқты қарапайым бұйымдарды пайдаланылған. Үңгңрлерді ағаш бұтақтарына жасаған құмды жерлерде қазылған шұңқырларда мекендеген. Киім орнына тері жапқыш (каросс) пайдаоанған. Дәстүрлі наным сенімдері сақталған. Бушмендердің қоршаған орта, табиғат құбылыфстары өсімдіктер дүниесі жайлы олардың сырлары терең білуге байланысты ежелден қалыптасқан халықтық мектебі бар. Мәселен: Бушмендер су жоқта, дымқыл жерлерден тролник трубалар арқылы су тартуды білген. Қазіргі көптеген бушмендер еуропалы фермаларға және қаларадағы кәсіпорындарға жұмысқа жалданады. Шағын жанұяларда10-15 адам болған. Бушмендер әке жағына қауымдастыққа бірігеді. Кунг, Нусан, Сорва сияқты ірі рилар да бар. Бушмендер ежелденақ тасқа бедерлеп және бояумен қажап сурет салатын (бояулармен) шебері. Жартастарға минерал немесе топырақ бояулармен мал майы мен суға ерітілген әкпен күйемен салынған суреттер. О.А.Г Лесото, Забия, Замбабве, Намивия жерлерінде осы күнгі дейін сақталған Бұл суреттердің салынған мерзімі б.з.д. 1000 мыңжылдыта мен бірнеше 100 жыл арлығында жатқызылады. Сондай-ақ Бушмендер фолклоры да бар.
Африканың халқы антропологиялық жағынан әр алуан. Сахараның солтүстігінде үнді жерорта теңіздің типтегі арабтар мен бердерлер мекендеді. Олар европоитық нәсілге жатады. Сахраның оңтүстік үлкен экваторлық нәсілге жатады. Басым көпшілігін- негірлер құрайды. Олар ұзын бойлы, жалпақ мұрын, қалың түкті терісінің негірлерден гөрі бозандау, еріндері жұқалау, бойы аласа. Бушмендер орта бойлы терісінің түсі сарғыш бурыл мұрындарыф негрлерге қарағанда жіңішкелеу. Эфиопия мен Сатали түбегінде эфиоп нәсіліне жататын халықтар тұрады. Бұлар экваторлық нәсіл мен европоитық нәсілдің арасында саналады. Олардың беті сопақ, қырлары біткен мұрны едәуір жіңішке, прогиотизмі әлсіз, ерні сәл қалындау, сақалы седер, шашының бұйрасы негрлерге қарағанда бәсен, терісінің түсі ашық, күріңнен шокалад өңдес қара қошқыл түске дейін өзгеріп келеді, ойы ортадан жоғары. Мадагаскар аралының халқы негрлер мен оңтүстік азиялық нәсілдерден қалыптасқан.
Африканы мекендейтін ұлттар мен халықтардың, тайпалардың мен этностық топтардың тілдері: Африка 100 аса тіл бар, олар әлі жетіле зертелмеген. Араб суахили, хауса, фульбе, амхара сияқты көбірек тараған тілдер болмаса, Африка халықтарының ортақ тілі жоқ. Жаңадан қалыптасып келе жатқан Африкан интелегенциясы отаршылар (француз, ағылшын, итальян т.б.) тілдерін өз ана тілімен қатар қолданылады. Африка тілін совет ғалымдары Д.А. Реформатский еңбектері бойынша топтастырып жүр.
Бұл тілдердің ең ірі семьялары- семит-хамит, банту, монде, нилот, жете зертелмегендіктен ай семья мен топқа жататындығы белгісіз тілдерде бар. Олар хауса, шығыс бантойд, гур, сонгой, гвиней, кандр, койсон, т.б.
Африка тілінің ең ірісі семит, кумит бербер деп үш топқа бөлінетін семит-хамит тілдері семьясы. Семит тобына қазіргі араб амхора йзрайль еврилердің және тиграй тигре, шараге т.б. тілдер жатады араб тілі Африканың Алжир, Марокко, Тунис, Египет, Эфпиопия, Сомали, Шығыс Судан сияқты жерлерінде таралған. Арабтар Солтүстік Африкаға ҮІІ-ХІ ғ.ғ. Аиядан барған. Амхара Эфиопиялық мемелекеттік тілі. Куімит тобына гамма сидуало агау соха самали бәдуали т.б. тілдері жатады. Бербер тобына туарлер кабиь шавия шлех тамазгит т.б. тілдері кіреді. Банту тілінің ең ірісі суахали. Ағылшын отаршылары оны кезінде шығыз Африкадағы өз отрашыларының ресми тілі ретінде пайдаланды. Манде семьясы мандинго, машике, бомбаре, менде лома, т.б. топтарға бөлінеді. Нилот семьясына бари, латико тезо, туранано, куб куба т.б. жатады. Африкада европалықтарда бар. Солтүстік Африкадағы европалықтар француз, итальян, тілдерінде, Мадагаскар аралындағылар малгашщ тілідерінде сөйлейді.
Бантулар- Африканың Оңтүстік аймақтарын мекендейтін халцықтар тобы. Жалпы саны 29,7 млн адам. Банту тобына кіретін халықтар: Кикуйю (Кения), баганда (уганда), руанда (руанда бурунан), баканго манго және болуба (конго), умбина (ангола). Зулстар (Оңтүстік Африка) т.б. бантулар Танзания жерінде көп шоғырланған және халқының 98,9 пайызы құрайды. Бергн-конго тобындағы банту тілінде сөйлейді.
Тарихи жағынан бантуларда екі негізгі шаруашылық мәдени тип егіншілік пен малшылық типі қалыптасқан. Егіншлер негізінен Конго байсейіндегі тропиктік зона бантлары болып табылады. Егіншілік мәдениеті мұнда өте ежелгі және өзгеше. Шаруашылық айналымға өсімдіктер сорго, күнжіт, май пальмасы және басқа тропиктік түрлері енгізілген. Қазіргі кездегі ең маңызды азық-түліктік дақылдар тамыр жемістері монокко мен ямс. Ал олардан кейін тары жүгері күріш және басқалары саналады. Бұл жерде бидай аз өндіріледі. Европалықтардың келуімен бірге плантациялық дақылдар: мақта, кофе, шай, темекі, және басқаларын өсіре алады.