Сулы жүйе экологиясының байырғы экологиялық орны

Су бүкіл жер бетінде, табиғат аясында кездесетін барлық процестер және адамзаттың тұрмыс тіршілігінде үлкен рөл атқарады

Су-зат алмасу мен ағзалар дамуына қатысатын негізгі орта. Адамзат өмірімен мәденйеттің дамуы көне замандардан бері су мен тығыз байланысты. Ол кәзір өнеркәсіпте энергетикада, ауыл шаруашылығымен балық шаруашылығында, медецинада жіне т.б толып жатқан салаларында кеңінен қолданылады. Су- физика, химия, механика және басқада ғылым салаларын зерттеу обьектісі

Табиғатта тоқтаусыз жүріп жататын су айналымы, құрлықтарды сумен қамтамасыз ету кепілі. Су тау жыныстарын механикалық бұзу және еріту арқылы жер бетінің сыртқы көрінісін қалыптастырады.

Жер қыртысындағы судың мөлшері өте мол. Құрлықтың негізгі бөлігін басып жатқан топырақ қабатындарғы судың көлемі осы , топырақ қабатының 70% немесе оданда көп мөлшерін құрауы мүмкін. Топырақтағы су топырақ құрамының қалыптасуына, құнарлылығына және басқада қасиеттеріне үлкен әсерін тигізеді.

Жер асты сулары жалпы көлемі жағынан теңіздермен мұхиттардағы сулардан кейінгі екінші орында . Су жердің терең қабаттарына дейін ұшырасады. Аса тереңдіктегі зор қысымға байланысты таза су сұйық , күйінде өте жоғары температураларда (3000С ден жоғары) кездеседі, ал әртүрлі тау жыныстарымен арласу арқылы пайда болған ерітінділер +4000С-ден жоғары температурада сұйық күйінде болады. Жер асты суларының ең төмендегісі шамамен жер бетінен 13-14км тереңдңкте. Одан тереңде су бу күйінде кездесуі мүмкін.

Судың еріткіш ретіндегі рөлі аса зор себебі заттардың ерітіндіден тысқары жерде бір-бірімен қарым -қатынасқа түсуі өте қиын. Жер қойнауындағы химиялық заттар су ерітіндісі арқылы көптеген жаңа қосылыстар түзе алады. Химиялық заттар су ерітіндісімен жер қабатында үлкен қашықтықтарға еркін орын алмастырады және қолайлы жағдайларда олар химиялық құрамы біртекті, аумақта шөгінділер құрайды.

Қазіргі кезде адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасы ерекше маңызға ие болып отыр. Жер шарындағы халық санының жедел өсуі және көптеген елдердің индустриалды дамуы табиғи ресурстарды пайдалануды еселеп арттырып , адамның табиғатқа әсерін көлемін өсіре түсуде .

Соңғы жылдары пайдалы қазба қорларының жақын арадағы таусылу мүмкіндігі , жер бетінен өсімдік және жануарлар дүниесінің көптеген өкілінің жоқ болып кетуі және сондай-ақ табиғи ортаның шектен тыс ластануы айрықша белең алып отыр . Кейбір елдерде әсіресе жоғары дамыған елдерде қоршаған орта жағдайының нашарлығы соншалықты, адамдардың денсаулығы бұзыла бастады. Осының бәрі қоғамда қоршаған ортаның қорғау мәселесіне ерекше көңіл бөлуге, табиғаты сақтау және қалпына келтіру ,өндірістік қалдықтармен техникалық лас суларды тазарту топрақтың құнарлығын сақтау және топрақ эрозиясына жол бермеу ретіндегі жыныстар кең көлемде жургізілуде.

Адамның зиянды істері бірден баиқалмайды, тек ұзақ жылдардан соң ,бір нәрсені өзгерту немесе тузеу өте қымбатқа түскенде әрі кішігірігінде ,кейде тіпті нәтйжесіз болған кезде ғана көрінеді .

Өткен кезеңдердің барлық тәжірибесі көрсетіп отырғандай табиғатқа ұқыптылықпен қарамау ,бүгінгі пайда үшін атқарған істеріміздің куні ертең орны толмас зиянға ұшыратарын алдын –ала болжап барып әрекет етуіміздің қажет екенін естен шығармаған жөн.

Мәселен ХХ ғ-дың ортасында Қара –Бұғаз-Гол Каспей теңізінен топырақ шамалы арқылы бөлінген болатын . Осындай жолмен теңіз денгейінің төменденуіне тосқауыл қою көзделген жөн.