Қазақстанда нарықтық қатынастарға көшу

Мүның үстіне, Үлттық Банктің төрағасын, Бас проку-рорды, ҮҚК-нің төрағасы, Жоғарғы Соттың төрағасы мен судьяларьш, Орталық сайлау комиссиясының төрағасы мен мүшелерін, сондай-ақ Конституциялық кеңестік қүрамының копшілік бөлігін тағайындау сияқты негізгі кадр мәселелері де Парламенттің немесе оның палаталарыныңіроктамды, шешуші сөзінсіз жүзеге аспайды. Осылайша, Қазақстан Парламентінің конституциялық екілеттігі қазіргі жағдайда барынша ауқымды болып отыр.

Бүрынғы қолданылып келгеніне карағанда, 1995 жылғы Конституция жаңа институттар мен низамдар енгізді. Бүл арада әңгіме Парламенттің екі палаталы қүрылымын, Конституциялық кеңес тағайындау, қолданылып жүрген қүқық көздерінің арасалмағын айқындау, соттардың біртүтас жүйесін қүру, биліктің сот тармағының тәуелсіздігін қамтамасыз ететіндей деңгейге оларды жасақтаудың жана тәртібі жайында болып отыр.

Бізде қүқықтық мемлекет қалыптастыру процесі енді ғана күш алып келеді, сондықтан да біз үшін қүқықтық жүйесінің, соның ішінде сот жүйесінің тиімділігін арттыру маңызды мәселе болып табылады. Оның үстіне бүл процесстер бір-бірімен өзара байланысты әрі өзара тығыз қарым-қатынаста болып отыр.

Үтымды экономика, жетік қүқықтық база болмайынша, әділ де адал соттың болуы да мүмкін емес. Өз кезінде, нарықтық қүқықтық жүйені қалыптастыру, Конституция мен заңдарды мемлекеттік аппаратқа, барлық азамматтар мен заңды түлғаларға мүліксіз орындату арқылы ғана экономиканы өркендетуге болады1.

Заңды қастерлемейінше, қүқық пен сот жүйесін үлықтамайынша, Қазақстанда тиімді экономиканың болуы мүмкін емес.

Мемлекет қүру ісі — үздіксіз процесс, ол мемлекет қанша өмір сүрсе, сонша уақыт жүргізіле бермек. Әлбетте өмірдің езі оған өзгерістер енгізуді, соның ішінде конституциялық озгерістер енгізуді талап етуі ықтимал. Бірақ бір мәселенің басы ашық, Қазақстан Республикасының Конституциясы өзі өмір сүрген жылдардың ішінде өзінің өміршеңдігі мен тиімділігін дәлелдеді, оның басты қағидалары бүгін де кокейкесті қалпында қалып отыр. «Қазақстан 2030» страте-гиясында атап көрсетілген: «Аса ауыр жағдайларда жинақ-талған мемлекеттік қүру, саяси және экономикалық рефор-малар жүргізу тожірибесі, олем және оның дамуы туралы білім-білігіміз», қазақстандықтардың төзімділігі ментүсі-нушілігі бізге қосымша күш-қуат пен сенімділік үстейді»1.

Еліміздің негізгі Заңы біз үшін алдағы уақытга да өзіміздің билік мақсатымыз — мемлекеггердің элемдік қоғамдастьнъгна енген, азаматтарының дәулетгі лайықты омір сүруіне барлық жағдай жасалған тәуелсіз экономикалық өркенді мемелекет қүру жолындағы ілгері басуымызды реттейтін негізін қалаушы басты қүжат болып қала береді.

Төуелсіз Мемлекетгер Достастығы тарихындағы аса жарқын қүжаттардың бірі «Қарапайым адамдарға карай қарапайым он қадам» бағдарламасы мен Еуразия одағының моделі болып табылады, оларда Президент Н.Ә.Назарбаевтың жан азабы мен ақиқаты — өз елінің қарапайым адамдары және тарщс пен тағдыр тәлкегіне орай бір сәтте шекараның екі жағында қала берген бүрынғы КСРО азаматтары женіндегі қамқорлығы шоғырланып, көрініс тапқан. Және де ақиқат пен әділеггікке жүгіне отырып, Н.Ә.Назарбаевтың адамдарға көмек беру және олардың өмірін жеңілдету түрғысындағы жарқын идеясы мен шынайы үмтылысын осынау оң іс-ниет арналган жандардың жылыүшырай қабыл алғанын есте сақтаған жон. Бағдарламаның ТМД-да қабылдануы, Қазақстан Президентіне жодцанған жүздеген, тіпті мыңцаған алғыс хаттар осының куәсі болып табылады.

Сонымен Ата Заңымыздың қабылдануы, экономикаға басшылық жасаудың жүйесін қалыптастыру, әлеуметтік және үлттық саясаттың негізгі бағдарын белгілеп беру, түрақты-лықтың сақталып отыруы Қазақстан мемлекеттілігін қалып-тастырудың сын сағатынан сүрінбей еттік деп қорытынды жасауымызға мүмкіндік береді.