Түрлімәліметтергеқарағандажербетіндетүрлібағытта3000-нан4000-ғадейінхалықаралық ұйымдаржұмысістейді. Олардыңнегізгібөлігінжеке тұлғалармен кәсіптік, спорттық,дінижәнебасқадасипаттағыүкіметтікмесұйымдарқұрайды. Үкіметтікемесұйымдаржекежәнеұжымдықмүшеліккеиеболаалады,алүкіметаралық ұйымдарғатекқанамемлекетмүшеболаалады.Солүшінхалықаралыққұқықтыңсубьектісімемлекетқанаболады.
Халықаралыққұқықтыңсубьектісі–бұлхалықаралықаренадаменміндеттергеие, халықаралық қатнастарғақатысушықазіргіқұқықтыңсубьектілеріне:мемлекеттер, уаттарменхалықтар,үкіметаралықұйымдаржатады.1970жылғыБҰҰ-ның жарғысынасәйкесхалықаралыққұқықтыңқағидаларытуралыДоплярациясындажалықаралыққұқықсубьектілерініңнегізгіқұқықтарыбекітілген.Олар:мемлекетқұрылысынөзіанықтауға,территориясынатиіспеушілікқұқық,тәуелсіздік,егемендіктеңдік,халықаралық(шарттарға)қатынастарғаиеболуы.
Халықаралыққұқықсубьектілігінетәнқасиетол-халықаралыққұқықтық, қабілет (құқықтарменміндеттергеиеболуқұқығы)жәнехалықаралықәрекетқабілет(құқықтарменміндеттердіжүзегеасыруқабілетініңболуы).
- ХалықаралықұйымдарXIXғ.ортатұсынанбастапқалыптасып,қызмететебастады.Бұлұйымдардыңқажеттілігінехалықаралыққатнастардыңнығаюына,ғылымментехниканыңдамуына,дүниежүзілікнарықтықдамуынабайланысты.Тарихтабейбітшілікпенқауіпсіздіктіқамтамасызететінеңалғашқыхалықаралықұйым1919жқұрылғанҰлттарлигасы.
- Қазіргікездегіхалықаралықұйымдардыңқатысушыларыныңсанына,яғниқұрамынақарайекігебөлінеді:
- Елемдік(дүниежүзілік)халықтар,ұйымдармыс:БҰҰ
- Аймақтық(топтық)халықтар,ұйымдармыс:НАТО
Әлемдікхалықаралықұйымдарғадүниежүзілікмемлекеттердіңбарлығықатысуғақұқылы,алаймақтықхалықаралықұйымдарғабелгілібіргеографиялықаймақтықмемлекеттерқатысаалады.
- Халықаралықұйымдарқатысушыларыныңтүрлерінебайланыстыекітопқабөлінеді.
а)Халықаралықүкіметаралықұйымда;
ә)Халықаралықбейүкіметтікұйымдар;
Бейүкіметтікхалықаралықұйымдарәрқилыелдердіңқоғамдықұйымдарын,сондай-ақжекеадамдарынбіріктіреді.Олархалықаралыққұқықтыңсубьектісіболыптабылмайды.
Халықаралықұйымдардыңішіндетекқанаүкіметаралықұйымдарғанасубьектісіболаалады(себебіолардыңқұрылтайшысымемлекетболғаныүшін).Халықаралықүкіметаралықұйымдарсубьектретінде:халықаралықүкіметаралықұйымдарсубьектретінде:халықаралыққұқықтарменміндеттериеленді,жауапкершілікарқалайды,келісімшарттаржасасаалады.
Осындайүкіметаралықұйымдарға–исламконференцияұйымыжатады.Бұлжалғыз үкіметаралықұйымболып,қазіргітаңдатеңқұқықтыхалықаралыққұқықтыңсубьектісіретіндеқызмететеді.
Басқаисламхалықаралықұйымдары-халықаралықбейүкімметтікұйымдарғажатады.Солүшінолархалықаралыққұқықтыңсубьектісіболаалмайды.Бірақ,олархалықаралыққұқықтың–қатынастыңсубьектісіболаалады,яғнихалықаралыққұқықпенреттелетінқатынасқатүсеалады.
ИКО1969жылықұрылған.ОнықұрутуралышешіммұсылманмемлекеттерініңүкіметжәнеелбасыконференциясындаРабатқаласында(Марокко)қабылдаған.Солконференцияда43мемлекетөкілдеріқатысқан.КонференцияжұмысынабақылаушыретіндеПипр,Филипинжәнебасқадамұсылманқауымынанөкілдерболған.
972жылықабылданғанжарғысындаИКО-ныңжоғарға органы- “Үкімет және мемлекет басыконференциясы”саналады.Олүшжылдабірболады.
Ұйымныңсаясиорганы–“сыртқыістерминистрлігініңконференциясы”болыпбекітілі.Атқарушыорган–Бассекретариатболыптабылды. СекретариаттыГенсекретар басқарады. ИКО-ныңалғашқысекретары ТункуАбдулДахман (Малайзия)болған.
Бассекретариаттатөмендегібөлімдербар:
- әлеуметтік–экономикалықбөлім;
- ғылымжінетехникабөлімі;
- Информациябөлімі;
- Адамқұқығыбөлімі;
- Мұсылмандықбейүкіметтікұйымдарістеріжөніндегібөлім;
- Халықаралықмәселелержөніндегібөлімі;
- АзияжәнеАфрикаістеріжөніндегібөлім
ИКОБҰҰ-ментығызбайланысорнатқан.1975жылданберіИКОБҰҰ-да бақылаушымәртебесінеие. БҰҰ-ныңбасАссамблеясының36сессиясында “БҰҰменИКО-ныңынтымақтастығытуралы”арнайыревалюцияқабылданған.
1996жылыҚазақстанөзініңИКО-ғыбақылаушымәртебесін,осыұйымныңтеңқұқықты мүшесінеөзгертті.ТеңмүшесіретіндеҚазақстанөзініңэкономикалық,ғылымижәнемәденимәселелеріншешуде.
Ұйымдашешімдермемлекеттікдәрежедеқабылданадыжәнежүзегеасырылады.ХалықаралықдәрежедетекқанаИКОөзқызметінатқарады.
Мұсылманәлеміндеқұрамынамемлекеттеремес,алжекедарақауыммендінибірлестіктеркіретінхалықаралықұйымдарбар.Олардыңқабылдағаншешімдері“кеңесберуші”сипаттаболады.Мұндайхалықаралықисламұйымдарынатөмендегілержатады:
- ЕвропаИсламкеңесі
- Исламмиссиясыныңдүниежүзілікфедерациясы
Соныменқатармұнайдыэкспорттаушымемлекеттерхалықаралықұйымында(ОПЕК)бейисламелдердебар.Бұлұйымғадінинегіздербойыншаемес,алкоммерциялықнегізгеберіледіжәнебұлұйымныңнегізінмұнайөндірушімұсылманмемлекеттеріқұрады.ОПЕК1960жылықұрылған,оныңжоғарғыорганыорганы-министрлерконференциясы.Штаб–квартирасы-Вехақаласында(Австрия)орналасқан.ОПЕК-тіңқатысушылары:Иран,Ирак;Кугаит,СаудовскаяАравия,Венесуэлла,Катар,Индонезия,Алжир,Нигерия,жәнет.б.мемлекеттер.
Бұлұйыммұнайбағсыбойыншасаясипринципінаықтайды.Соныменқатарбұлұйымныңиүшелеріөтеүлкендәрежедемұнайдыөндіріп,экспорттайды.МұсылманәлемініңЛигасы–1962жылыМеккедеқұрылған.Лиганыңбасқарушыорганы–генсекретарбасқаратынкеңес.Оныңқызметінекіреді:исламдыуағыздау;мешіттерқұрылысы;меккегемұсылмандардыңқажылықсапарынұйымдастыру.
Дүниежүзілікисламконгресі-СаудАравиясыкоролініңбастамасымен1926жылықұрылғанхаылқаралықұйымболыптабылады.Бұлұйымға40-қажуықмемлекеткіреді.Конгрестікорталықкеңес(әржылықажылықсапарыаяқталғандажиналады).Ұйымдаисламфилософиясын,тарихынзерттейтінғылымизерттеуорталығыбар.1978жылыДжиддақаласындаСаудАравиясыныңпринципініңбастамасыменисламБанктерініңхалықаралықАссоциясықұрылған.БҰлұйымбанкісіндеислампринциптерінтаратудымақсатеткенжәнедеұлттықисламбанктерінекөмеккөрсетугеқұқығыбар.
Афро-Азияттыңисламұйымы1964жылыДжапартта(Индонезия)құрылған. 1970жылы “Дүниежүзілікисламұйымы”болыпөзгертілді.Оныңмақсаттарыныңбірі-барлықмұсылманұйымдарынбіріктіруболыптабылады.
Халықаралықсубьектілігініңбірэлементерініңбіріол–шарттарнесаудақабілетініңболуы.Бұлталапкезкелген,сондайақмұсылманмемлекеттеріүшіндетиістіболыптабылады.
МұсылманмемлекеттеріБҰҰ-ның107-бабынасәйкес,ісжүзіндеөздерініңбарлықкелісімшарттарынБҰҰ-датіркейді.Сондай-ақкөптегенмұсылманмемлекеттері1969жылғы“Халықаралықкелісімшарттартуралы”Венаконвенциясыныңжәне1978жылғы“мемлекеттердіңкелісімшарттарғақұқықтықмирастығытуралы”конвенцияғат.б.келісімдердіңқатысушыларыболыптабылады.Шарттарқұқығыішкіжәнехалықаралыққұқықтыңаспептідеболуымүмкін.Мемлекеттіңішкішарттарыннегізіненазаматтық–құқықтықсипаттағышарттарқұрайды.Олар:сатыпалу-сатушарты,айырбасшарты,сақтаушарты.т.б.Еңбекқатынастарысаласындасолсияқтыеңбекшарттары(ұжымдықжәнежеке)түзіледі.Исламмемлекеттерініңшарттаекіншірольдеболса,алхалықаралықисламқұқығындашарттармаңыздыролдеболады.Ислам ішкіжәнехалықаралыққұқығындабастықайнаркөзролін–құранатқарады.
Халықаралықисламққ-дашарттарсубьектілергебайланысты2топқабөлінеді: 2жақтыңаймақтықболыпбөлінеді.