Мұсылман азаматтық құқық

Мұсылман құқығы адамдардың өз мүліктеріне шексіз иелік және билік етуді мойындайды. Осы туралы шариғат өз көзқарастарын ие оның коммунизм және социализмнен айырмашылығы; ол жеке меншікті жоққа да шығармайды. Екінші бір жағынан ол адамдарғаөзменшіктерінөздеріқалағаншапайдаланудажәне иелік етуде толық бостандықбермейді.

Шариат бойынша барлық меншік Алла тағаланікі, соның жаратқаны болып саналады, ал жеке дара меншік иелері болса, оның сенімді адамдары болып, тек қана Алла, көрсеткен заңмен ғана пайдалануға, қаржыландыруға және бір-біріне беруге міндетті.

Соныменқатаршариатбарлықбайлықтыңжекеадамдардыңнемесебелгілібіртоптың қолындаболуынақарсы. Бұған негіз болатын Құранның 59/7–даделінген: Алланың бергені тек қана байлардыңарасындаайналыпжүруікерек”делінген.

Қазіргітаңдаисламда талқылаушыларжекеменшікті–қоғамныңэкономикалық дамуының негізідепесептеледі.Жәнедеосылайістейотырып,мемлекеттің шаруашылыққатынастарғашеттентысқамқорлықжасауынақарсышығады.

Солсебептенмұсылманөзжекеменшігінқоғаммүддесінепайдалануүшінонысақтаулыжәнекөбейтуіқажет.Мінеосыданкеліписламныңеңқажеттіпринципі қалыптасады.Бұлпринципбойыншақуаттықуаттыадамдарөзбайлығыныңбелгілібірбөлігінқоғамныңжартылай,экономикалықжәнеәлеуметтік-мәденидамуымақсатындаболуынміндеттейді.

Құрандажекеменшікжайлытөмендегіаяттардыкелтіругеболады.

  • Әке–шешежәнежақындардыңқалдырғаннәрселерінеркектергедежәнеәйелдергедеүлесібар.
  • Әй,мүміндер!Өзүйлеріңненбасқаүйгерухсаталмайыншаәріүйиесінесәлембермейіншекірмеңдер(24/27)
  • 4/3Әке–шеше және жақындарының қалдырған нәрселерінің әрқайсысына мүрагер қылдық. Сондай-ақсендерсертбайлағандарғасыбағасынберіңдер.

Құрандаайтылғандайәрбірмұсылманаш-жалаңаштарүшінмал–мүлкінен берілетін салықты зекет дейді.

Зекетберуші:ақылесібүтін,кәмелеткежеткен,азатжәнеөзмалмүлкінеиелік ететінадамболуытиіс.Зекеткеберілетін мал адал еңбекппентабылғанболуытиіс. Зекетдіндібайесептелетінәр-әйел үшін парыз. Ол жылына бір рет малының бір бөлімін береді. Зекетіберілетінмал–мүлік11-айбойыөз меншігінде болуы тиісОл:

Астықтың–1/10;түйеден:5түйебасы;қойдан–1/40;30өгізден1-бұзау т.б. Зекетке берілетін мал мүлкі, семіз болуы тиіс.

Мұсылманқұқықмектептері меншік институттарын негізгі институт деп таниды, бірақ ол туралы түсінікәртүрлі.Бұләсіресевакфтіқұқықтықреттеудекөрінеді.

Вакф–дегеніміз мүліктерді қайрымдылық және діни мақсаттарға пайдалану үшін айналымнан алу. Мұнда мүлік вакф меншігі болу үшін мүлік кімге аталған болса, соған іс жүзінде берілгенде болады.

Ханифиттікмектепбойыншатекқана вакф болып қозғалмайтын мүлік жатады. Ал, шафиттік мектеп бойынша вакф меншігі болып,кезкелгенмүлікболаалады.

Мүліктівакфқазаңменрұқсатетілгенмақсаттарғажұмсалса. Өз мүлкін вакфқа берген тұлға ол мүлікке меншік құқығынжоғалтады.

Немесежазбашабергенсәттенбастапвакфтіңқұқықтықжағдайыреттеледі.

Вакфтіберушітұлғаосымүліктіжекеөзбасынанемесе отбасы мүшелеріне беруге тыйым салынады. Мұндаймүлікбөтенадамныңпайдасынаберілуікерек.

Шиттіңжәнешафиттікмектептерівалтқакезкелгенмүліктіжатқызады.Вакфтансалықөндірілмейді.Көптегенмұсылманелдеріндевакфәлі күнге дейін сақталуды.