ХҮ-ХҮШ гг. Қазақ хандығы

Керей мен Жәнібек сұлтандар бастаған кейбір Дешті Қыпшақ тайпаларының Батыс Моғолстанға көшуі. «Қазақ» деген терминнің шығуы, оның этимологиясы. Керейдің хан болып жариялануы, Қазақ хандығының құрылуы (1465 ж.). Қазақ хандары династиясының шығуы. Көшпелі өзбектердің ханы Әбілхайырдың өлімі. Қазақтардың ата жұртына оралуы. Хандықтың нығаюы. Бұрындық, Қасым, Хақ-Назар, Шығай, Тәуекел хандардың билігі.

Қазақ жерлерінің этникалық шекарасының бекітілуі. Қазақ хандығының Өзбек хандығымен, Моғолстанмен, Моголиямен, қырғыздармен, ара қатынасы. Қазақтар мен қазақ хандары туралы Фазлаллах ибн Рузбихан, Мирза Махмуд Хайдар, Қадырғали бидің еңбектерінің маңызы. ХҮІІ-ХҮШ ғ. басындағы қазақ хандығы. Есім хан, Жәңгір хан, Тәуке ханның билеуі. Орбұлақ шайқасы — қазақ жауынгерлерінің теңдесі жоқ жеңісі. «Жеті жарғы». Қазақ-жоңгар және қазақ-ресей қарым-қатынастары.бытыраңқылықтыңкүшеюі.Жоңғар шапқыншылығы және оның зардаптары. Жүздердің — территориялық-саяси құрылымдардың пайда болуы. Қазақстанның Ресейге қосылуы. Қазіргі заман тұрғысынан бағалау.

ХҮІ-ХХ гғ. Өзбек хандығы

Орта Азияға көшпелі өзбектердің шабуыл жасауы қарсаңындағы ‘Гемір мемлекеті. Өзбек хандығының құрылуы. Мұхаммед Шайбани. Өзбектердің моғолдармен, қазақтар мен қызылбастармен соғыстары. Мұхаммед Шайбанидің өлімі. ХҮІ-ХҮІІ ғғ. Өзбек мемлекеті. Бұхар және Хиуа хандықтары. II Абдаллах-ханның билеуі. Моғолдармен, қазақтармен, кырғыздармен қарым-қатынастары. XVII г. басында Өзбек хандығында шайбанилер династиясын (аштарханидтер) династиясының алмастыруы. 1753 жылы Өзбек хандығында (Бұхара эмірлігінде) маңғыттар династиясының орнауы. Парсыдағы Нәдір-шахиен соғыс. Шахмұрад-ханның (әмір) әкімшілік, әскери, сот жүйесіндегі реформалары. Ферғанада Қоқан-тәуелсіз хандығының құрылуы. Мингілер династиясы. XIX ғ. I жартысында Қоқан хандығының нығаюы.Ташкент, Ходжент, Қыргыздың біраз бөлігінің, Қазақстанның оңтүстік аудандарының қосылуы. Ресейдің Қоқанмен соғысуы, оның жеңілуі. 1876 жылы Қоқан хандығының Ресейге қосылуы. XVI г. басында Әбілхайыр ханның ұрпақтарының бірінің Хиуа хандығын қруы. Түрікмен, қарақалпақтарды бағындыру. 1817, 1839 жылдары Ресейдің Хиуаны бағындыру жолындағы әрекеттері. XVIII ғ. екінші жартысында Хиуада Қоңырат династиясының орнауы. Бұхара әмірлігінің және Хиуа хандығының Ресейге вассалдық тәуелділігі. 1920 жылы Бұхара және Хорезм халық республикаларының құрылуы. 1918 жылы «Қоқан автономиясының», Туркістан АКСР-нің құрылуы.

XV XIX ғг. Әзербайжан

Әзербайжанның Ұлы Салжұқтар мемлекетінің құрамына енуі. Әзербайжандағы Шируаншаһ, Кесрани, Ильдегиздер династиялары билеген мемлекет. Этникалық процестер, әзербайжан этносының калыптасуындағы түркілік компоненттердің шешуші рөлі. Шируаншаһтар, жалайырлар мемлекеті.Қарақойлы (Қара-Қоюнлу) жэне Аққойлы (Ақ-Қоюнлу) мемлекетгік құрылымдары. Сефевилер мемлекеті. Түрік-сефенилер согыстары. Аббас шахтың реформалары. ХУІІ-ХУІП гг. Әзербайжан сефеевилер мемлекетінің құрамында. Әзербайжан халқының түрік-парсы үстемдігіне қарсы күресі. Әзербайжан иеліктері Ширван, Шемаханың ролі. 1724 ж. Закавказьсні болу туралы Орыс-түрік келісімі. XVIII г. 30 жылдарындағы Иран мсн Туркия арасындағы соғыстар. Әзербайжанның ұсақ иеліктері. Қазақ сұлтанаты. XVIII ғ. соңындағы орыс-иран соғыстары. XIX г. басында Гүлстан (1813), Туркменчай (1828) шарттарына сай Әзербайжаниың Ресей құрамына кіруі.

 

ХҮ-ХҮІІ гг. Ноғай Ордасы

Маңғыттардың Едіге ордасының құрылуы. Маңғыттар және көшпелі өзбектер. «Маңғыт», «ноғай» терминдерінің ара қатынасы. Ноғай Ордасы тәуелсіз саяси құрылым ретінде. Ноғайлардың орналасқан аймағы. Қазақ-ноғай қарым-қатынастары. Ноғай-қырым татарлары және Астрахань қарым-қатынастары. Ших-Мамай би және қырым ханы Мұхаммед Гирей. «Астрахань катастрофасы». Үлкен Ноғай Ордасы. Юсуф, Исмаил билігі, өзара қырқысулар. Алты ұлыс (Жем-Ойыл) ордасының құрылуы. Кіші Ноғай ордасы. Ормамбает би (1590-1597)-аңыздарда біртұтас халықтың қазақ және ноғай деп бөлінуі нағыз қасіретті оқиға ретінде. Қалмақтар Жайық пен Еділде. Ноғайлардыц батысқа кетуі: Қырымға, Солтүстік Кавказға. Қазақтар мен ноғайлардың тарихи-генетикалық байланыстары.

ХҮ-ХҮІІІ ғг. қырғыздар мен ұйғырлар

Моғолстан мен Моғолия қырғыздар мен ұйғырлардыц саяси тарихының бастау алар нүктесі. Қырғыз этносының қалыптасуындағы моғол кемпонентінің ролі. Моғол-қазақ, моғол-қырғыз ара қатынастары. 11 Абдаллах және Моғолстан. 1680 жылы жоңғарлардың Жаркендті жаулап алуы. Накшбандардың сопылық ордені, Моғолиядағы оның белогорлық жэис черноғорлық секталары. Моғолияның ішкі саяси өміріндегі қырғыздардың рөлі. 1702 ж. Қонтайшы Цеван-Рабтанның (1697-1727) Шығыс Түркістанды жаулап алуы. Цин, Жоңғар хандығын жойғаннан кейін, қазіргі Қытайдың Синьцзян провинциясы болып отырған — Шығыс Түркістанды жаулап алуы. 1762-1821 жж. қырғыздарды зорлықпен Қоқан хандығына қосу. 1925 ж. РСФСР құрамында Қара-Қырғыз АО-ның құрылуы.