Ұлттық спорт түрінің тарихы

Жоспары:

(1-саѓат)

  1. Ұлттық спорт түрінің дамуы.
  2. Ұлттық спорт түрлерінің ерекшеліктері.

Пайдаланѓан єдебиеттер тізімі:

Негізгі:

1.Дене тєрбиесі ілімі мен єдістемесі. Э.Ж.Тілеуов, оќу ќ±ралы. Шымкент-2003 ж
  1. Дене шыныќтырудыњ жєне спорттыњ теориясымен єдістемесі.
  2. П.ѓ.ќ.Р.Р. Аманбаев, типтік оќу баѓдарламасы. Алматы – 2001ж
  3. Теория и методика физического воспитания. (под. Рел.Л.П. матвеева и А.Д.Новикова – М : ФИС, 1976 гл. І-ІІ).
  4. Матвеев Л.П. Теория физической культуры – М.ФИС. 1991г
  5. Теория спорта / Под ред. В.Н.Платонова – К: Вищашк, 1987 г

Ќосымша :

  1. Методические указания по изучению теории физической культуры. Р.Р.Аманбаев, И.А. Моргина — -Алма-Ата 1985 г
  2. Призидентские тесты РК. Алматы 1997 г
  3. Дене тєрбиелеу мєдениеті жєне спорт ілімі мен методикасыныњ т‰сініктері.. Р.Р.Аманбаев. Б.К.Ќаражанов, М.К.Ќалдыбаев — Алматы 1992 ж.

Лекцияныњ мєтіні.

  1. Ұлттық спорт түрінің дамуы.

Қазақ халқы қашаннан ұлттық спорт түрлеріне бай халық. Қазақша күрес, көкпар, қыз қуу, бәйге, аударыспақ тағы басқа спорт түрлері бағзы заманнан бері халқымызбен бірге жасап келеді. Күні бүгін де олар мән-мазмұнын жойған жоқ. Қазақтың ұлттық спорт түрлерінің дамуына 1978-1979 жылдардағы бірінші спартакиядаға дайындық кезеңі үлкен серпіәліс тудырды. Оған облыс, тіпті әрбір аудан ат салысып спартакияданың табысчты өтуіне үлестерін қосты. Әрбір аудандарда жарысты өткізу ережелері жасалып бекітілді. Бірақ қазақша күрес пен тоғызқұмалақтан басқа спорт түрлеріне разряд беру талаптары әлі белгілленген жоқ. Келешекте қазақтың қыз қуу, бәйге, көкпар секілді ат спортына да көңіл аударған жөн сияқты. Қазақтың ұлттық спорт түрлеріне әзірге одақ көлеміне белгілісі – қазақша күрес. Соған орай спорттың бұл түрі басқаларына қатағанда әбден қалыптасқан. Қазақша күресті жетілдіріп одақ көлеміне әйгілі етуге ат салысқан М.Рақымқұлов, М.Тәнекеев, К.Байдосов, С.Сатыбалдиев, Ж.Төлегенов, Ә.Бүркітбаев, Т.Асқаров, Д.Биткөзов, Ж.Сабыржанов, Н.Омаров, Р.Сапарғалиев сынды спортшылар есімдерін мақтанышпен атамасқа болмайды. Баспаларда қазақ тілінде бұрын соңды ұлттық спорт жайлы көлемді еңбек басылып шыққан жоқ. Сондай-ақ бұл қазақша күрестің ең соңғы ережелері 1989 жылы жасалынып беріліп отыр.

  1. Ұлттық спорт түрлерінің ерекшеліктері.

Ұлттық спорт түрлері — қазақша күрес, бәйге, аламан бәйге, қыз жарысы, аударыспақ, көкпар, күміс алу, тоғызқұмалақ т.б. Қавзақша күрес көптеген тәсілдер, әдістер жасап орындалатын күрес. Оның ережесі бойынша самбоның, еркін және классикалық күрестің кейбір амалдарын қолдануға рұқсат етеді мұндай беелдеуден қос қолдап бір қолдан ұстап немесе кеудеден, қолдан, киімнен ұстап лақтыруға болады. 1978 жылы қазақша күреске тән бүкіл әдіс тәсілдерді түгелдей қамтыған біріңғай ереже жарияланды. Ал 1938 жылы Қазақстанда спорттық ірі жарыстар өткізіле бастады. Республика астанасы Алматы қаласында өткізілген колхозшылардың біріінші республикалық спортакиядасында алғаш рет салмақ катигориясы бойынша жеңіл салмақ 68кг, орта салмақ 76кг, ауыр салмқ 76дан жоғары жарыс өтті. Республиканың құрметті чемпионы деген атты салмақ катигориялары бойынша Семей облысының өкілдері С.Адасқанов, К.Алтыынбасаров, И.Туменов жеңіп алды.