Егер iргелi салым тиiмдiлiктiң бағасының жанында, амалдарынша немесе орынды , құнсызданудың ықпалы есептеуге қажет. Бұл (i ) құнсызданудың индексiне түзетумен немесе келешек түсулер, немесе дисконттау коэффициентi етуге болады. Әлдеқайда түзу, керiсiнше есептерде сыйымдыдан көп салыстыратын жобалардың ақшалай ағындарына ықпал ететiн барлық факторларды түзетудi ескеретiн әдiстеме болып табылады.
Негiзгi факторлардың арасынан : көмек көрсетудiң көлемi және айнымалы шығындар. Олармен тұтынатын шикiзаттың коммерциялық ұйымының өнiмiне баға индекстерi құнсызданудың индексiнен айтарлықтай айырмашылығы бола алатындығынан, түзетудi әр түрлi индекстердi қолданумен iске асырыла алады. Және критерий арқылы NPV-шы өзараларымен теңесетiн қайта есептерi көмегiмен жаңа ақшалай ағындар саналады.
Бос тұруды көбiрек құнсызданудың индексiне дисконттау коэффициентiн
түзетудiң әдiстемесi болып табылады. Ең алдымен өте қарапайым мысалдағы сондай түзетудiң қисынын қарастырамыз.
Мысалы :
Кәсiпкер инвестицияны 10% бiр жылдықтардан сүйене iстеуге даяр. Бұл тенге 1 миллион бiрдей құндылықты кәсiпкерлерге жыл соңында болғанды бiлдiредi. Егер болуы мүмкiн 5%-шi өлшемдегi құнсыздану жылға орын алса онда құнсызданудың индексiне бұл шаманы түзету қажет тенге 1,1 миллионды алынған жыл соңында ақшалай түсудi сатып алушы құнын сақтау үшiн қажет :
1,1*1 , 05 =1 , 155 миллион тенге.
Сонымен, керектi табыс жабдықтау үшiн, кәсiпкер 10% емес — өсу есептерде капиталын қолдануы керек, ал басқа көрсеткiштiң айырмашылығы бастапқы индексiнiң шамасы құнсыздануы болады:
1 , 10*1 , 05 =1 , 155.
Сонымен жалпы формула жазуға болады (r ) әдеттегi дисконттау коэффициентi ұластыратын, (р ) номиналды дисконттау коэффициентi шарттарда қолданылатын құнсызданулар және (i ) құнсызданудың индексi :
1 + р = ( 1+ r)* ( 1+I).
Берiлген формуланы ықшамдауға болады.
1+р= (1+r)*(1+I)= 1+ r+ I+ r * i.
Практикалық есептердегi оның аздығы соңғы қосылғышпен сондықтан менсiнбейдi , сондықтан ақырғы формула сияқты болады :
Р = r +I.
Инвестициялық жобаның коммерциялық тиiмдiлiгiнiң көрсеткiштерiне негiзгi ықпал болады :
өнiмнiң түрлерi бойынша және қорлардың (оның деңгейiнiң әр түрлi шамасы яғни ) құнсызданудыњң бiртектi еместiгi;
шетелдiк валютаның курсының бойының үстiнде инфляция деңгейiн шектен шығуы.
Бұл басқа, тiптi бiркелкi құнсыздану инвестициялық жобаның көрсеткiштерiне арқасында ықпал етедi : қорлар және (материалдардың қорларын үлкею және кредиторлық қарыз тиiмдiден көп қалыптасады , дайын өнiм және дебиторлық қарыздың қорлары — құнсыздануға қарағанда тиiмдiден кем ) қарыздардың ықпалының өзгерiсi.
Сол амортизациялық төлемдердiң артта қалушылығы салықтардың төбесi арқасында, жоғарылататын бағаларға қай негiзгi қорлар сәйкес келедi.
Заемдер және қарыздарды берудiң нақты шарттардың өзгерiсi.
Құнсыздануды бар болуды ақшалай ғана емес, табиғи айтылуда жобаның көрсеткiштерiне ықпал етедi. Басқаша айтқанда , құнсыздану жобаны қаржы жүзеге асыруларын қайта бағалауѓа ғана емес, (өндiрiс көлемi және сатуларды және тiптi жоспарлайтын қорлар және қарыздар, қажеттi қарыз құралдарының шамалары ) жобаны iске асырудың жоспардың өзiн өзгерiске тудырады .
Тұрақты валютаға есептерде өтудi сондықтан немесе табиғи көрсеткiштерге жалпы құнсызданудың ықпалының есебiнiң қажеттiлiгi жоймайды. Тұрақты немесе әлемдiк бағаларда есептермен қатар бұл ықпал барынша ескергендей етiп бағалар (ақшаларда, жобаны жүзеге асырудың баптарына ) болжамдарда есеп өндiруге қажет.
Инвестициялық жобаның тиiмдiлiгiнiң түзеткен бағасының жанында динамикке есептеуге қажет iшкi және шетелдiк валюталардың курстардың қатынасын өсу, төмендеу деңгейi (ортақ құнсыздану ) бағалардың жалпы деңгейi;
iшкiге және (өткiзуге құнсыздану ) сыртқы нарықтар өндiретiн өнiмге бағалар;
бағалардың (топтар бойынша бағалардың өзгерiсiнiң шамамен бiрдей жылдамдығымен бейнеленетiн ) комплект жасайтын қолданылатын қорларына;
(түрлер бойынша ) тiке шығындар;
еңбекақының деңгейi — (еңбекақыға құнсыздану ) қызметкерлердiң түрлерi бойынша;
(жалпы және әкiмшiлiк құнсыздану ) жалпы және әкiмшiлiк шығындар;
жер, ғимараттар және құрылыстар, жабдық негiзгi қорлардың элементтерiнiң құны;
(жарнаманы, көлiкке жеке алғанда тағы басқалар ) өткiзудiң ұйымына шығындар,банктiк пайыз.
Мүмкiн, практикалық есепте (тiптi , олардың болжамы ) құнсызданудың барлық емес аталған түрлерi белгiлi болады. Түсiнiктi әлдеқайда бөлшектi мәлiметтермен пайдалануға бұл жағдайда ұсынылады.
Тиiмдiлiктiң есептерiн (жобаны жүзеге асыруды мерзiмге ) мемлекеттiң бағалы саясаты туралы мәлiмет болған жағдайда болжам бағаларда тындыра алады , бағалардың өзгерiсiнiң индекстердiң (өнiм ) қорларының топтары бойынша диффиренция қолданды. Бiрақ , шарттар бүгiнгi Қазақстан құнсызданудың ықпалының бағаға арналған барлық жағдайларда толық емес және дәл емес мәлiметпен жұмыс iстеуге дәл келедi.
Дұрыс жобаның нәтижелерi бағаланатындай етiп, сонымен бiрге нәтижелер және шығындардыњ есептi мәнiндегi құнсызданудың ықпалы барынша ескеру қажет әр түрлi шарттарда жобалардың көрсеткiштерiнiң салыстырымдығы жабдықтау қажет. Ол үшiн нақты ақшалардың ағыны — коммерциялық тиiмдiлiктiң есебiне шығындар және нәтижелердiң ағындары ередi (ағымдағы ) болжам бағаларда өндiрсiн, интегралды көрсеткiштердi есептеуде есеп бағаларға өту , яғни жалпы құнсызданудан тазаланған бағаларға. Есеп баға кейбiр уақытқа тудырады , яғни (құнсызданудың бiртектi еместiгi олармен арқасында дәл келмей алатындығымен ) бұл кезге бағаларға сәйкестейдi. Есеп баға ұсыныстарында олардың басының әр түрлi мерзiмдерi бар жобалары салыстыру кезiнде айтып тұруға қажет.