Нитрофенолдар

о-, n-Нитрофенолдар фенолды сұйытылған азот қышқылымен нитрлеу арқылы алынады. Екі изомерді әрі қарай нитрлегенде 2,4-динитрофенол және, ақырында, пикрин қышқылы алынады.

М-Нитрофенолды динитробензолдан келесі схема бойынша алуға болады:

Барлық нитрофенолдар — критсалдық заттар. Суда қиын ериді. о-Изомер сары түске боялған. Басқа екі изомері түссіз.

Нитрофенолдардың фенолдардан гөрі күштірек қышқылдық қасиеттері бар. Олар көмір қышқылын оның тұздарынан ығыстырып шығарады. Үш нитрофенол — күшті қышқыл. о-, n-Нитрофеноглдар түсі боялған тұздар түзеді. Тұздардың түзілуі, бәлкім, таутомерияға байланысты:

Шынында, нитрофенолдардан екі түрлі эфирлер алуға болады. Нитрофенолдардың күміс тұздарына СН3І әрекет еткенде радикалы нитро топтағы оттекте орналасқан қызыл түске боялған заттар алынады. Олар оңай қайта топтасып, түссіз фенол эфирлеріне айналады.

Нитрофенолдар индикаторлар есебінде қолданылады, өйткені аци-нитро-түрдегі тұздың түзілуіне байланысты бояу түсі күшейе түседі. Олар техникада да аминофенолдар синтездеуде аралық өнімдер есебінде, бояғыштар және фотоматериалдар өнеркәсібінде көп қолданылады.

Пикрин қышқылы ұонарғыш зат ретінде қолданылады. Әсіреме оның тұздары қопарылғыш. Пикрин қышқылының кейбір тұздары (аммоний тұзы) суда нашар ериді, сол себепті пикрин қышқылы анализ үшін қолданылады.

Ароматик көмірсутектерімен пикрин қышқылы комплекс қосылыстар береді, олар жақсы кристалданады және ароматик көмірсутектерді бөліп алу мен идентифакция үшін пайдаланылады.

Пикрин қышқылы улы. Ертеректе одан улағыш зат хлорпикрин алынған. Қазіргі уақытта хлорпикринді нитрометанды хлорлау арқылы алады.

Үш нитротоппен салыстырғанда о- және n-қалыптарда орналасқандықтан, ол басқа топтарға оңай алмасады. Мысалы, пикрин қышқылына бес хлорлы фосфор әрекет еткенде гидроксил топ хлормен ауысады да, пикринхлорид түзіледі:

С6Н2(NO2)3Cl, балқу темп. 830С, оған қышқыл хлорангидридінің қасиеттері тән. Аммиактың әсерінен бұл қосылыс пикромидке С6Н2(NO2)3NH2 айырылады, балқу темп. 4880 С