Сақтандыру компаниялары қызметінің жаңа бағыттары

Шаруашылықтандырудың жаңа экономикалық шарттарындағы мемлекеттінің сақтандыру компаниялары үшін тән белгілер болып бәсекелестік орта, сақтандыру өнімін арзандату мен ілгеру жүргізу үшін қосымша табыстарға қажеттілігі және талаптылығы, тәуекелдердің қайта бөлу. Нарық шарттарындағы сақтандыру қызметінің жаңа бағыттарының нақты көрсетулері, ең алдымен:

  1. Менеджмент сұрақтары, оның актуалдылығы әсіресе сақтандыру компанияларының дербестігінде, нарық шарттарындағы бәсекеде компанияның стратегиялық мақсаттарын шешу үшін кадрларды жинау мен даярлауды өсті.
  2. Сақтандыру тәуекелдерін түзету, баланстандырылған сақтандыру портфелін құру методикасы ретінде қайта сақтандыру сұрақтары.

Сақтандыру компаниялар қызметінде шаруашылықтандырудың жаңа бағыттарында негізгі қызметтен басқа сақтандырудан, нарықтық қатынастардың пайда болуы мен бәсекелеспен күресу есебінен оның қызметінің салаларын үлкейту бойынша алғышарттар пайда болды.Бос ақшалай капиталдарды орналастыру әдістері мен шарттарын қарау сақтандыра компаниялар қызметтерінің қажетті талаптарының бірі болып табылады.Сақтандыру компанияларының инвестициялық қызметі, ең алдымен сыртқы факторларға қаржы нарығының жағдайынан, оның инфрақұрылымынан, қор нарығында қаржы құралдарының дамуы мен табыстылығымен байланысты болуы.Сақтандыру компанияларының инвестициялық салымдары үшін ішкі факторлары болып бос ақша қаражаттарының болуы болып табылады.Бос ақша қаражаттарын пайдалану, оның сақтандыру қызметін жақсартуға бағытталуы мүмкін, қосымша табыстарды алу мақсатында эффективті және сенімді салымдарды қолдану актуалды болып табылады.

Сақтандыру компанияларының инвестициялық қызметі сақтандыру компанияларымен бұл қаржыларды инвестициялаудан бос ақша қаражаттары мен қосымша табыстар есесбінен мүмкін болып отыр және ұлттық сақтандыру компаниялары жұмысқа маңызды фактор болып табылады және мемлекет сақтандыру бизнесінің дамуына ықпал етеді.Сақтандыру нарығының даму шарттарында сақтандыру компанияларының қаржылық резустарының қосымшалар саласы кеңейтілуде.Сақтандыру компаниялармен инвестицияланатын ақша қаражаттары нарық экономикасында дамыған мемлекеттердегі сақтандыру компанияларымен бұрын қолданалатын көптеген бағыттармен жүзеге асырылуы мүмкін,бірақ осы ерекшеліктермен қатар Қазақстандағы сақтандырушылардың инвестициялық қызметі үшін негізі болып 3.10.1995 жылы Заңды күші бар “Сақтандыру заңы ” мен 25.12.1995 жылы Қазақстан Республикасының Ұлттық банк қаулысы “Сақтандыру резервтерін орналастыру тәртібі бойынша инструкцияларды нығайту туралы .“

Мемлекетте басым көптеген қаржылық формалар сенімді емес және төмен ликвидифті болып табылады.2003 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің жылдық есеп беру мәліметтері бойынша, 01.01.2004 жылғы жағдайына Қазақстанның сақтандыру компанияларының инвестициялық активтері 7311 милн. теңгені құрады, олардың ішінде :

-банк депозиттері -2762млн. теңге (37,8%)

— мемлекеттік бағалы қағаздар –168млн . теңге ( 2,3%)

-қозғалмайтын мүлік -1571млн. теңге (21,5%)

-басұа активтер -2810млн теңге (38,4%)

Қазіргі кезде мемлекеттің сақтандыру заңында инвестициялардың мына бағыттары анықталған:

  1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздары «Қазақстан қор биржасының » Ж.А.Қ. сауда жүйелер айналымына жіберілген жергілікті орындау органдарымен шығарылған мемлекеттік бағалы қағаздарды қоса

сақтандыру резервтерінің сомасынан 40-тан кем емес және 80-нен аспайтын көлемде орналастырылады және Қазақстан Республикасы Ұлттық коммис-ы

мен рұқсат етілген зейнетақы есебінен сақтандыру резервтерінің сомасынан 10%-тен аспайтын мөлшерде орналастыруға рұқсат алынған бағалы қағаз-дарды алу.

  1. Екінші деңгейдегі банктердің халықаралық стандартқа сәйкес ету тәртібі туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің нормативті құқық- тық актілерді талап етуге байланысты салымдар мен жедел салымдар немесе:

-екіншілес банктер ,бас банктер Қазақстан Республикасы Ұлттық банкімен бекітілген тізімдерінің кез-келген рейтингтік агенстволарынан «А» катего- риясынан кем емес ұсақ мерзімді жеке рейтингісі бар резиденттер емес;

— халықаралық стандартқа өту бойынша программалар талабын орындауға Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің басқаруының қаулысымен таныл- ған;

Жедел салымдар сақтандыру резервтерінің сомасынан 20%-тен аспай- тын мөлшерде орналастырылады ;талап етілгенге дейінгі салымдар сақтандыру резервтерінің сомасынан 5%-тен кем емес және 10%-тен аспай-тын көлемде орналастырылады.

  1. Қазақстандық элементтердің акциялары ,басқа мемлекеттер заңына сәйкес шыға мөлшерде орналастырылған акциялар сақтандыру резервтерінің сомасынан 15%-тен аспайты орналастырылады және «А» категориясында-ғы Ж.А.Қ «Қазақстан қор биржасының » бағалы қағаздарының ресми тізім- деріне кіргізілген Қазақстандық элементтердің облигациялары сақтандыру резервтерінің сомасынан 20%-тен аспайтын мөлшерде орналастырылады.

4.Кассадағы ақша- сақтандыру резервтерінің сомасынан 3%-тен аспайтын мөлшерде орналастырылады.

  1. Ж.А.Қ «Қазақстан қор биржасының » сауда жүйелер айналымына жіберілген және зейнетақы активтерін есебінен Қазақстан Республикасы Ұлттық коммисиясымен рұқсат етілген бағалы қағаздар бойынша гипотека-лық облигациялар сақтандыру резервтерінің сомасынан 20-тен аспайтын мөлшерде орналастырылады.

Шаруашылықтандырудың жаңа шарттарындағы Ұлттық сақтандыру компаниялары үшін жұмыс бағыттарының бірі тәуекелдің оптимальді таңдауының байланыстыру проблемасы тек қайтасақтандыру есебінен мүмкін болатын басқа сақтандыру компанияларына артық жауапкершілік беру проблемасы болды.Кез-келген сақтандыру компаниясы балансталған сақтандыру портфелін құруға ұмтылады, яғни мүмкін болатын көп көлемде-гі сақтандыру келісім –шарттарынан тұратын бірақ әрбір алынған тәуекел бойынша жауапкершіліктің жоғары емес деңгейімен алынған тәуекелдер жиынтығынан құралады.

Қазіргі кезде Қазақстандағы сақтандыру нарығының пайда болуы мен дамуында негізгі орында халықаралық сақтандыру және қайтасақтандыру компаниялары,қайтасақтандыру брокерлері алады. Ішкі сақтандыру нарығында сақтандыру компанияларымен қайтасақтандыруды қолдану қажеттілігі 3 моментті анықтайды.Бұл біріншіден көпсанды сақтандыру жағдайларының түсудің жоғары ықтималдығымен байланысты ірі тәуекелдерді сақтандыруға алу немесе сақтандыру түрлерін жүргізуге алу үшін өз қаржылар көлемі жетісті емес жаңа сақтандыру компанияларының пайда болуы.Екіншіден,сақтандыру нарығының пайда болуымен және көптеген шаруашылықтандырушы субъекттердің сақтандыру қорғауында қажеттілігінің пайда болуымен қаржылық тұрақтылық пен сақтандыру қорғауы элементтерінің біреуін қамтамасыз ету бойынша сақтандырушының профессионалды қызметін қорғау жүйесі сияқты,жаңам шарттарда қайтасақтандыру институтын функционалдау қажеттілігі пайда болды. Үшіншіден, қайтасақтандыру институты сақтандыру элементінің маңызды элементі жаңа шарттарда қажеттілік пен маңыздылықты ескере отырып олардың қызметінде жаңа бағыт болып табылады.Сондықтан қайтасақтандыру саласында сақтандыру компанияларының қызметіне анализ жасау актуалды болып табылады.