Lisp Machine Inc фирмасы, Picon жүйесінің ЭВМ Symbolics –ке орналасқаннан бастап,қазіргі кездегі эксперттық жүйені құру тарихы 1985 жылдан басталды. Интегралды орта жүйесінде оның жетістіктері 1986 жылдан Gensym фирмасы ашты Picon-да орналасқан идеяларын одан ары кеңейтіп ,1988 жылы интегралды орта жүйесінде G2 1.0 атты версиясы жарық көрді .Қазіргі уақытта сауда айналымда 4,2 версиясы бар, болашақта 5.0 версиясын шығаруда .Gensym(АҚШ) фирмасының ең басты мақсаты көптеген компанияларындағы ,кәсіпорындарда, сауда орталықтарындағы талантты әрі өте білімді қызметкерлердің білімдерін Сақтап қалу үшін ,интелектуалды жүйелерінде сапа өнімін жоғарлату беріктігін сақтауға көмектеседі .Қазіргі уақытта Gensym фирмасының шығарған версиясы бүкіл әлем саудасында 50% алып жатыр . Басқа фирмалар бұдан 2-3 жыл бұрын ғана бұл жүені іске асырды . NASA тәуелсіз сарапшылар көз қарасынан G2 версиясын ең тиімді деп ұғарды. G2 версиясының жасаушы жүйелері — қазіргі уақыттағы мониторинг — жоғарғы деңгейдегі ,жүйе басқармасы — қате жүйені табу — диагностика — кесте құру — жоспарлау — оптимизациялау — проект құру Gensym фирмасының бұл қадамы “эволюциалық” болып табылады.Дәстүрлі эксперттық жүйенің өрлеуі статикалық және динамикалық.Gensym фирмасының көп бөлігін жаңа әдістемелер алып жатыр: -қиындық-затық оринтация — стандарттық — тәуелсіз есептеу жүйесінің платформасы — бір мезгілде алдыңғы версияны төменгі және жоғары қозғалту — әмбебапты мүмкіншіліктер, есептерге тәуелсіз — ыңғайлы ортаны өңдеу — жаңа жолдар технологиясын қарастыру Gensym фирмасының шығарған G2 ең негізгі міндеті, ресей қолданушылар осы жүйені интегралды компонент болып табылады . Интерфейс көмегімен және кеңейтілген спектр көмегімен есептеуші платфонрманы жеңіл біріктіреді ,автомтты түрде бір жүйе ретінде басқарады ,барлық аспектілерді бақылап –портфель формариваниясынан G2 жүйесі, өңдеу базасы, Gensym фирмасы өз алдына заттық оринтациясын үлкейту және тездету ,күрделі динамикалық жүйесінің негізгі ,арнайы графикалық тілдерді,техникалық элементерді және Есептеуіш информацияны өңдейді. Gensym фирмасы құрал жабдықтармен , қиыншылық оринтация, барлық өңдеу процесін жаулап келесідей көрінеді: — интелектуалды түрде басқару –G2,G2 Diagnostic Assistant (GDA), NeurON-Line (NOL), Statistical Process Control(SPC), BathDesign-Kit; — лездік жоспарлау G2,G2 Scheduling Toolkit (GST), Dynamic Schedyling Packadge (DSP); -өңдеу және процестерді модельдеу –G2,RThink,BathDesign-Kit — операцияларды басқару және коорпаративті сеть-G2,Fault Expert. Ең алғаш пайда болған G2 жүйе 1988 жылда ашылғанға қарамастан Америка оны ең арзан зат деп атамайды .G2-жүйесін сауда ортасында ғұмыр бойы деп атауға болады.Gensym фирмасы 30-дан аса күрделі бөлімдері бар ,аэрокосмастан бастап, тамақ кәсібінен аяқталады.G2 қолданушы тізімі бүкіл әлемдік анықтама Who-Is Who сияқты . 25-тен астам күрделі корпарациялар G2 жүйесін қолданады.G2 базасында 500-ден астам жазылған өнімдер бар .G2 жүйе осыншама үлкен жетістікткерге қалайша қол жеткізді? Деген сұраққа жауап беру үшін ең біріншіден G2 динамикалық жүйе, екіншіден G2-оритациялық бейне, Үшіншіден ол қазіргі уқыттағы білім базасын қолданады .G2 функциясы Көп жағдайда платформада жүзеге асырылады.G2 білім базасы жай күйде сақталады . Сарапшы жүйе дегеніміз – белгілі бір сала мәселерін шешудегі сарапшы маман адамды ауыстыра алатын жасанды жүйе. Бұл жүйе жөніндегі зерттеулердің мақсаты ,құрылымы қиын есептерді шығарғанда сапасы мен тиімділігі жағынан адам тапқан шешімнен кем түспейтін нәтижеге жететін компьютерлік программалар жасау . Яғни, әңгіме сарапшы – адамның интеллектуалдық еңбегімен автоматтандыру жайында болмақ. Сарапшы жүйедегі программалардың жасанды зерде трауларындағы басқа бағыттарындағы ерекшелейтін, қасиеттерінен мыналарды жатқызуға болады : -бұл жүйедегі программалар құрылымы қиын , іс жүзінде маңызы бар, шешім жолын табуы қиын есептерді шығаруға қолданады; -жүйе өзінің тапқан шешімі туралы түсінігін пайдаланушыға сапалы деңгейдегі түсіндіріп бере алуы керек . Бұл оның сандармен жұмыс істейтін алгоритмдерден ерекшелігі ; -табылған шешім өзінің сапасы мен тиімділгі жағынан адам тапқан шешімнен кем болмауы керек ; маманмен пікір алысуы арсындағы өзіндегі бар білімді үнемі -толықтырып отыратын қасиеті болуы керек. Пайдаланушы адамға өте қажет болуы үшін, сарапшы жүйе өзінің құрамында, білімнің жинақталған қорын ұстауы қажет .Бұл сарапшы жүйедегі программалардың жасанды зерде бағытындағы басқа программалардан бөлек,өзіне ғана тән, оны ерекшелейтін жеке қасиетіне жатады . Әдетте интелектуалдықтың көзі деп –шешім жолын табатын қуатты бірнеше іәрекетт аталған . Бірақ іс жүзіндегі тәжірибие көрсеткендей, мұндай іс-әрекеттерден гөрі , әрқилы саладағы білім қорын бір жерде ұстап, қолдану пайдалы. Сондықтан, сарапшы жүйе үшін бірінші кезекте үлкен білімдер қорын ұстап, оны толықтырып отыру мәселені маңызды орын алады. Ал іс-әрекет тәсілдерін қолдану, екінші кезекке қойылған. Зерттеулер көрсеткендей, срапшы жүйелерді жобалап құрғанда, үш принциптің орындалуы қатаң шарт болып табылады. Ондай принциптерге мыналар жатады: -бірінші кезекке ұйымдастырылған, белгілі бір тәртіппен орналастырылған білімдер көлемі қажет, тек сонан соң ғана байланысты іс-әрекет тәсілдерін табу қажет; -білімдердің өзі белгісіз, толық емес, қарама –қайшы, тәжірибие бойынша алынған түйсінуден туындаған мағлұматтардан тұрады, яғни білімнің өзінің жеке сипаты болуы қажет; -пайдаланушы адам сарапшы жүйедегі программалармен пікір алмасуы -дәрежесінне жететіндей болуы қажет. Осы теориялық қағидаларға байланысиы әдеттегі срапшы жүйе, өзінің құрамында бірннеше бөліктер болуын қамтамасыз етуі керек . Ол бөліктерді атап айтсақ : білім қоры, жұмыцсшы зердесі, түсіндірме- басқару құралы, пайдаланушыға түсінікті болуын қамтамасыз ету бөлігі, Білімді ала білу бөлігі, түсіндіру бөлігі. Жұмыс істеуге қабіліті бар жүйе мына сипатта болады: -ондағы мәліметтер мен білімдерді ұсына алатын әдіс болуы қажет ; -пайдаланатын мағлұматтар құрамы анықталған болуы керек; — басқару құралы –интерпретатордың жұмыс істеу тәсілінің анық болуы. Сарапшы жүйені құрудағы негізгі мақсаттар қатарына мыналар жатады:
- Бір саладағы сарапшы –маман адамның құрылым жағынан қиындық
келтіретін білімдерін жүйелеуге мүмкіндік беруі.
- Адам –сарапшы қабылдайтын шешімнің сапасы арттыру.
- Пайдаланушы адамды есептеуді көп қажет ететін қиын ұмыстардан
босатуы сияқты мақсат-талапкер жатады. Бірінші мақсаттарға жету үшін, сарапшы жүйе білімді ала білу тәртбінде жұмыс істеуі қажет. Бұл тәртіпте жұмыс істеу — программалаудан хабары жоқ, бірақ сол саладағы маман-сарапшының қатысуын қамтамасыз етеді . Әдеттегі программалар құруда бұл жұмысты тек программист –маман атқарған. Ал қалған екі талапты орындауда, сарапшы жүйе –еспті шығару тәртібінде жұмыс істейді . Бұл жағдайда пайдаланушы адамға есптің табылған шешімі мен оны табу әдістері қажет. Бірінші мақсаттың басын ашып ашып қарайтын болсақ, ол білімдердің құрылымдық түрін жасау қажеттігін білдіреді. “Құрымдық түр жасау –объектілердің, ұғымдардың мазмұнын, мәнің олардың түрі арқылы беруді зерттеу жолы” .Оъектілердің мазмұны есебінде, ондағы негізгі ұғымдар мен байланыстарды қарауға болады . Құрылымдық түр жасаудың өзі түрлі тудырмаларға тікелей байланысты . Олар : — іздеу кеңістігінің құрылымы, яғни ұғымдар бір-бірімен қандай дәрежеде қарым –қатынаста болады; — мәліметтердің қабылдайтын қасиеттері жатады; Шешімді іздеу тәсілдерін таңдау- білімдер құрылымына, ал білімдерді ұсыну үлгілерін қолданудың өзі, ұғымдардың табиғатымен байланысты. Демек, жоғарыда атап көрсетілгендей тудырмалар бір-бірімен біте қайнасып жатады. Сонымен қатар, білімдердің құрылымдық түрін құру ісінде аса маңызды орын алатын тудырма-білімдерді ұсыну әдістері мен оның құрамы анықтау . Яғни, осы құрамды анықтау дәрежесі білімді үлгілеу дәрежесіне тікелей әсер етеді .