Бұл тақырыпта біз ондық санау жүйені оналтылық санау жүйеге өткізуді үйренеміз. Ондықтан оналтылыққа өткізгенде біз мектеп математикасын қолданамыз. Бізге бөлу тақырыбын өткенде біз мысалы 9-ді 2-ге бөлетін едік, 1 қалдық. Қалдықты ондықтан оналтылыққа өткізгенде қолданамыз.
Мысалы: ондық санды ізбе-із бөлгенде нәтижеде не шығатының көрейік 493 ті 10ға бөлгенде
493/10=49 қалдық 3
49/10=4 қалдық 9
4/10=0 қалдық 4
493 шығады.
493 саны қалдықтардан шығады.
Алдын біз білдік, оналтылық санды ондыққа ауыстыру үшін тек дәрежесін 10ді 16ға ауыстырсақ болады.
Мысалы:
1069/16=66 қалдық 13
66/16=4 қалдық 2
4/16=0 қалдық 4
42Dh
Ондық санды оналтылыққа өткізу үшін оны 10ға емес 16ға бөлсек боладыма? Иә болады ондық санау жүйені оналтылыққа ауыстыру осы жолмен.
Мысалы: 493 санның оналтылық эквивалентін табайық. Пәсте көрсетілгендей 16ға бөлейік:
493/16=30 қалдық 13(Dh)
30/16=1қалдық 14(Eh)
1/16=0 қалдық 1(1h)
4931EDh
Ондық санау жүйедегі 493 саны оналтылық эквивалентте 1Edh болып табылады. Басқаша айтқанда 16 бөліп жауабы қалдықтардан оналтылық санау жүйе шығады.
- Теріс сандар.
Егер сіздердің естеріңізде болса, бізде FFFFh деген сан бар. FFFFh санды біз –1 тең дедік. Егер біз FFFFh ондық санау жүйеге ауыстырсақ онда 65535 шығады. Бұндай бола ма?
FFFFh саны теріс саны болып есептелеме?
Солай болса, онда біз FFFFh қасамыз, біздін есебіміз бойынша –1 және 5, жауабы 4 болуы керек, өйткені 5-1=4. Осылай шығады ма? Debug программасын қолдана
“Н” 5 және FFFFh қосқанда шығады:
-Н 5 FFFF
00040006
—
Debug FFFFh–1 сияқты. Бірақ FFFFh барлық біз жазатын программада –1 болмайды.
Екі ондық санды қосқанда біз 1 алдағы үяшыққа өткіземіз мұндайды жиы қолданамыз