Шетелдердің конституциялық құқығына жалпы мінездеме

Қазіргікездегі көптеген мемлекеттердің Конституциясы сол елдердің негізгі саяси-құқықтық құжаты әрі нормативтік құқықтық ережелерінің өзара қабысқан жиынтығы саналып, ең жоғары заң күшіне ие болады. Сондай-ақ, бұл заңдар қоғамдық қарым-қатынастарды, саяси жүйелер мен саяси режимдерді негізге ала отырып, мемлекеттік және өзін-өзі басқару органдарын институттандыру принциптерін көздейді.

 Сайып келгенде, Конституция анықтамасы былайша тұжырымдалады.

Конституция – мемлекеттің негізгі заңы, ол басымдық ететін қоғамдық күштердің еркін білдіре отырып, сол елдің қоғамдық күштердің еркін білдіре отырып, сол елдің қоғамдық және мемлекеттік құрылысын, құрылымын, сонымен қатар әртүрлі қоғамдық органдардың қызметін көрсетеді.

Құқықғылымындақұқықтыңзаңдықбастауларыұғымықалыптасқан.Бұлорайдақұқықтыңбастауларыретіндеқұқықнормаларыкөрінісберетіннысандар ұғынылады.Құқықтық нормаларнормативтікқұқықтықактілердебелгіленеді.Шетелдердің Конституциясындақұқықбастауларынанықтауғақатыстыбірқатаререкшебелгілербар.Біріншіден,Конституциядақұқықнысандары(бастаулары)аталады.“ҚРқолданылатын құқықКонституцияның,соғансайкелетінзаңдардың,өзгеденормативтікқұқықтықактілердің,халықаралықшарттыңжәнеөзге деРеспубликаныңміндеттемелерінің,сондай-ақРеспубликаконституциялықКеңесініңжәнеЖоғарғыСотынормативтікқаулыларыныңнормаларыболыптабылады”( мысалы, ҚР Конституциясы4-бабының1-тармағы).

Көрсетілген конституциялық қағида құқық бастауларын жалпылай сипаттайды. Конституцияда көрсетілгеннормативтік құқықтық актілердің нысандарының бәрі брдей оның бастаулары болып табылмайды. ҚР Конституциялық құқығының негізгі қайнар көзі, тұтас алғанда, Конституция болып табылады. Ұлттық құқықты қалыптастырудың қайнар көзі ретінде тек Конституцияның құқықтық нормалары ғана емес, сондай-ақ оның басқа да элементтері: принциптері, жалаң қағидалары, міндеттер мен мақсаттары да қызмет етеді.

Мемлекетжәнеоныңоргандарықызметініңнегізінеалынабастағанбұрын,олпринциптерәрмемлекеттікорганныңерекшеліктеріескерілеотырып,тиістінормативтікқұқықтықактілерменбекітілуітиіс.

Конституцияныңқұқықтықнормаларысаларетіндеконституциялыққұқықтыңтуражәнеқайнаркөзіболыптабылады.