Құқыққорғауқызметіқылмыскерлермен күресуінің, арнайыкүшқұралдардықолдануынәтижесіндеөзқызметкерлерінадамгершілікшиеленісжағдайынажиі алыпкеледі. Аталғаншиеленістерсебептердің қарамақайшылықбағыттылығыжағдайындажиіболады. Мұндайжағдайдасубъектігеборышталаптарынанкөріністапқанқоғамдыққажеттікпенөзініңжағдайғабайланыстыпайдаболғанкөзқарастарын, алысжәнежақынмақсаттыңбіреуін,үлкен жәнеоданазырақ қауіптіңбіреуінтаңдауғатуракеледі.
Адамгершілікшиеленістіңерекшелігімынада – белгілібіржағдайдағыморальдықнормағанегізделгенәрекеттіңбасқабіпнорманыбұзуы. Бұлжердегікүрделілікадамныңкейбірадамгершілікнормалардыбілмеуісалдарынантаңдаужасай алмауында емес,тіпті,оныңморальдықталаптардыорындағысы келмейтініндедеемес, мәселе – осыталаптардыңбір- бірінеқайшыкелмеуінболдармаудыңқажеттігінде.
Құқыққорғауоргандарықызметкеріүшінкәсіби мәнібаршиеленістердіңқатарынансыртқыжәнеішкішиеленістердіатауғаболады. Сыртқышиеленістерадамдарарасындағыадамгшершілікшиеленістерретіндекөріністабады.Оларжекетұлғалардың, әлеуметтіктоптардыңжәнеқоғамныңқұндылықтыбағытбағдарыныңқайшыкелуін білдіреді.
Алішкішиеленістердіңтабиғатыбасқаша.Олардыңқайнаркөзіболыптұлғаның жүрістұрысыныңбірбірінебағыныштысебептерініңкүрделілігі, әртүрлісипаттаболыптабылады.
Бірқатаржағдайлардаішкішиеленістішешу сыртқышиеленістіңпайдаболуынанегізболуымүмкін. Мысалы, тұлғаның құқық қорғауоргандарыменқұпиянегіздеодақтасуы,оныңішкі шиеленісінжеңудіңнегізінде жүзегеасқанымен, осықұпиякөмекшіменоныңқызметету саласыныңарасындасыртқышиеленістуындауымүмкін.
Құқыққорғауоргандары қызметкерініңтағыбіререкшелігі-кейкездеріөзініңмемлекеттікқұрылымдарғақатысынжасыраотырып,оғанқылмыстықортадажұмыс істеугетуракеледі.
Мұндай жағдайлардаадамныңсанасында моральдыққұндылықтардыңәртүрліжүйелерібірмезеттешиеленіскетүседі. Бұлкөзқарастұрғысынанаталғаншиеленістіішкідептеатауғаболады. Алайда,ішкішиеленістіңерекшелігімынада – оған тұлғаөзідұрысдепсанайтынқұндылықтардың, нормалардыңкүресітән. Алсыртқышиеленіскеөзінің көзқарастарынақайшы сенімдердің , көзқарастардың , құндылық-тардың ,идеялардыңдұрыстығынжоққашығарутән.
Құқыққорғауқызметіндегіморальдықшиеленістердіңкөрініс табунысандары түрліше. Оларосы қызметтіңбелгілібірбағытыныңнақтыерекшеліктеріне,осықызметжүзегеасатынерекшежағдайларға,шиеленіске қатысушылардыңәлеуметтікпсихологиялықмінездемелерінежәнебасқа дажағдайларғабайланысты.
Шиеленістіңдамуыоны шешуге, яғни,жүрістұрыснемесеәрекеттіңбелгілібіртүрінтаңдауғаалыпкеледі. Мұндайжағдайдаадамғаөзіқабылдайтыншешімніңнегізіндежатқандұрысбағытты анықтауғакөмектесудіңмаңызызор.Бұл бағытадамныңөзіқабылдайтын моральдықталаптары сенімгеайналғансайынберікболатүседі. Аталғанмәселеқұқыққорғауқызметіүшін, нақтыайтқанда, құпиякөмекшілерменжұмысүшінтәжірибелікмәнге ие. Құпия көмекшіөзініңқұқыққорғауоргандарыменбірігіпқызмететутуралықабылдағаншешімніңдұрыстығынсезінседе, бұл шешісніңморальдықмаңызызорекендігінтүсінседе, жеделіздестіруөкілініңтапсырмаларын саналыжәнееріктітүрдеорындасада, өзәрекетінесубъективтік, психологиялық түрдеіштейқанағаттанбауымүмкін.Өзжүрістұрысыңдытүсіну,сезіну сенімге, әдетке , тұрақтысезімдергеайналмауымүмкін. Құпиякөмекшідұрысәрекеттержасап, олардынегіздей алса да, бұл негіздеу сенімменжүзегеасырылмауы мүмкін. Өзін-өзімәжбүрлей, борышсезімі- бұлардаоңәрекеттіңмәжбүрлеу,борышсезімі – бұлар даоң әрекеттіңжоғарынегіздері,алайдаолардыадамгершілік жүрістұрыстыңжоғары түрінсипаттайтынсеніммен бірқатарғақоюғаболмайды.
Әдебиеттердеадамгершілікшиеленістердіңалдыналуғажәнеолардышешугежәрдемберетінұсыныстарды жасауұмтылыстарыбіршама. Бұлжағдайдаортаққағидаретіндеадамгершілікқұндылықтардыңүстемдігітуралыережеұсынылады.
Моральдықшиеленістердішешуде қоғамдықмүдденіңжекемүддеденүстемдігітуралы ережекөпжағдайдаорын алады.Өкінішкеорай, шын мәнінде көпжағдайда бұл ереже қате,дөрекі түсініліп, жүзеге асырылады. Шиеленісжағдайдакөбінесежеке мүдделергезиян келтіре отырыпшешу орын алады. Әрине, қоғамдықмүдде жеке мүддегеқарағандаәлдеқайда маңызды. Алайда, кей кездеріжағдайды дұрыс түсінунәтижесіндежеке мүддегеешбір зиянкелтірмейақ, қоғамдықмүдденіқанағаттандыруғаболады. Жекемүдденіқоғамдықмүддегебағындыру – шешіміқиынжағдайлардажиі кездесетін мәселе. Шиеленістіжағдайданең жақсы, оңтайлыжолмен шығу үшінтұлғаныңөз мүдделерінескермеуге талпынысы ғанаемес, соныменқатар,қоғамның мүдделерінқанағаттандыруғадегенұмтылысыда қажет. Осындай, тұлғаның қоғамға, қоғамныңтұлғағадұрысқатынасыжағдайындағанадұрыс моральдықтаңдаужүзеге асырылады.
Таңдау жағдайында қабылданғаншешімдіжүзегеасыру үшінқойылғанмақсатқажетудің белгілібірқұралдарықажет. Бұлкөзқарастұрғысынан, құралдартаңдауменмақсаттыңортасындааралықбуынретінде көріністабады. Моральдықтаңдаудыңбұл кезеңімақсатпеноғанжетуқұралының өзарақатынасының мәселесіретінде сипатталады.