ҚРПрезидентінсайлауКонституцияға(41-бап)жәнеПрезиденттің“Сайлаутуралы”Жарлығынасәйкесбелгіленген.
ҚР КонституциясынасәйкесПрезидентболыпжалпығабірдей,тең жәнетөтесайлауқұқығынегізіндеРеспубликаныңкәмелеткетолғаназаматтарыжасырындауысберуарқылыжетіжылмерзімгесайлайды.Президентсайлауының баламалығынКонституциякөрсетпейді.БұлпринципПрезиденттің“Сайлаутуралы”заңкүшібарЖарлығындабекітіледі.
КонституцияПрезиденттіккекандидаталдынақойылатыннегізгіталаптардыбелгілепберді.МемлекеттіңбасшысыжәнежоғарылауазымдытұлғаныңқызметінтиістідеңгейдеатқаруүшінПрезиденттіккекандидаткемелденгенжасқакелген,өмірлікмолтәжірибежинақтағанболуыкерек.Осыныескерекеле, ПрезиденттіккеҚРкемінде40 жасқатолғаназаматыныңсайланаалатындығыбелгіленді.КөптегенелдердеПрезиденттіккекандидатқажасшектеуіқойылмаған.Барыншакеңтарағаннормабойынша,Президенттікке35 жасқатолғандарсайланаалады.ПрезиденттіккетілекбілдіргендергеАҚШ-та,Мексикада,Австрияда,Венгрияда,Португалияда,Ирландиядаосындайжасшектеуіқойылған.
ҚР1995 жылғыКонституциясыбойыншарұқсатетілетінеңжоғарыжасшегібелгіленгенболатын1998 жылыбұл шектеуалыныптасталды.Жастыңжоғарышегінбелгілеудіңбірғанасебебібареді;қабілетсіздігінеқарамастан,адамдардыңәбденқартайғаншабилікбасынанкетпейтінкеңестіккезеңтәжірибесінқайталаудансақтану.
“Сайлау туралы” заң күші бар Жарлық Президент лауазымына үміткерге қойлатын тағы бір талапты ұсынады. Үміткер жеке бір табынушылыққа қызмет етпеуі тиіс. Мұндай талап Қазақстан мемлекетінің зайырлық сипатына туындайды. Президент, кез келген азамат сияқты, қайсыбір дінді ұстауы немесе ұстамауы мүмкін.Алайда, дін қайраткері болмауы, қайсібір канфессияға қызмет етпеуі тиіс. Ол мейлінше, әртүрлі дінді ұстайтын азаматтардың дауыс беруімен сайланады. Сондықтан Президент зайырлы мемлекеттің басшысы ретінде бүкіл халықты ойлауы керек. Одан әрі, үміткердің заң тәртібімен белгіленген соттылығын өтемеген адам болмауы керек: ол белсенді сайлау құқығының иесі болуы тиіс.
Қазақстан РеспубликасыКонституциясының 63-бабында көзделген жағдайда Президент Парламенттітарата алады. Президент Парламенттің өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату туралы мәселені қараған кезеңде Президентті лауазымынан кетру туралы мәселені қозғауға болмайды. Мұндай қағида Парламент пен Президентті қарама –қарсы қоюға жол бермеу мақсатын көздейді.
Қазақстан Респубикасының 1993 жылғы Конституциясы Вице –президент лауазымын қарастырған еді. Практика оның терістігін көрсеткендіктен, 1995 жылғы Конституция мұндай лауазымды қарастырмайды. Президент мерзімінен бұрын босатылған немесе кетірілген, ол қайтыс болған жағдайда Президент міндетін атқару уақытша Парламент Сенатының Төрағасына көшеді. Президент міндетін өзіне қабылдауға Сенат Төрағасының мүмкіндігі болмаса ол Премьер-министрге көшеді. Оның Парламентті таратуға, Үкіметтің өкілеттігін тоқтатуға, республикалық референдум тағайындауға, Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөнінде ұсыныс енгізуге құқығы жоқ. Мұндай шектеудің мәні түсінікті: Президент міндетін атқарушы тарапынан мемлекеттік билікке зорлық жасалмауын көздейді. Себебі, оны халық сайлаған жоқ және ол халық атынан сөйлей алмайды.
Конституция Республика Президентінің лауазымына кірісуіне байланысты шектеушілікті белгілейді. Президенттің өкілдік органның депутаты болуға, өзге де лауазымды атқаруына және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруына құқығы жоқ. Егер Президент Саяси Партияның мүшесі болса, онда өзінің өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде ол ондағы қызметін тоқтата тұрады. Аталған шектеудің саяси мәні бар. Егер Президент бір мезгілде Парламент депутаты болса, онда ол оның қызметіне ықпал етуге мүмкіндік алар еді, ол билік бөлісу принципіне қайшы келер еді. Көптеген Президенттер саяси партиялардың басшылары (жетекшілері) болып табылады және партиядағы өзінің мүшелігін тоқтата тұриайды. Қазақстан Республикасының Конституциясындағы қағида белгілі бір дәрежеде бір саяси партия үстемдігініңтеріс әсерін көрсетеді және оппозициялық күштердің мүмкін қысымына қарсы бағытталған.