Қандай болмасын мемлекеттік болмысы мен өсіп-дамуын, өркениеті менәлеуметтік – экономикалық ақуалын оныңорталықтандырылған қаржылық ресурсы (ақша қоры) – мемлкеттік бюджетіне, осы юджеттің қоғамдық-маңызы бар мүдделергебайланыстыатқаратын рөліне қарап сипаттауға болады.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 2- бабының, 1- тармағында “Қазақстан Республикасы- презиндеттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет” деп айтылған. Демек, унитарлықмемлекеттің бюджеттік құрылысы біздіңелдегідей екі деңгейден — республикалық бюджеттен жіне жергілікті мемлекеттік басқаруоргандарының құзырындағы жергілктібюджеттен тұрады.
Мемлекеттік бюджетқоғам және мемлекет тыныс-тіршілігіндегірөлі мен маңызыҚазақстанРеспубликасыныңнарықтық дамуы мен егемендігінде көрініс тауып отыр.
Мемлекеттік бюджет нарықтық-экономика саясатын айтарлықтай жүргізуге, идустиралдық – инновациялық даму старатегиясын, ауылдық аумақтарды дамыту бағдарламасын, экономика салаларындағы құрылымдықтүрендіруді іске асыруға септігін тизізетін, ал, бюджеттік құқық пен салықтық құқық әлеуметтік-экономикалық, мәдени және саяси — әкімішілік даму аясына қуатты ықпал ететін негзгі тетіктер болып табылады.
Демек Қазақстан Республикасындағы біте қайнасқан қоғамдық және мемлекеттік мүдделерді қаржыландырудыңқайнар бұлғаны, мемлекеттік қаржы – қаражаттардыңжүйеленегн ағынымемлекеттік юджет болып табылады. Қазақстан Республикасындағыреспубликалықжәне жергілкті бюджеттер мемлекеттіңбюджет жүйесінің материадық тірегі, қаржы жүйесініңорталықбуыны, Қазақстан Республикасы мемлкеттігінің атрибуты және оның егемендігініңқаржылық негізі болып саналады, сондай-ақ мемлекеттік бюджет арқылы жалпыұлттық өнімнің тиістіқаржылық заңактілерінде көзделген бөлігі қайта бөлініп, қоғамның әлеуметтік – экономикалық игілігіне пайдаланылады.
- Республикалық бюджетті қалыптастыру тәртібі және еңбекке қабілетсіздіказаматтарды қаржыландыру
Мемлекеттік бюджеттің кірістеріне тек Қазақстан Республикасыныңтиісті заң акітлерінде белгіленгенсалықтар мен басқа да міндетті төлемдер жатады.
Қазақстан Республикасы бюджеттік жүйесініңауқымында ұдайы жүзеге асырылатынмемлекеттік басқару басымдатұрғыданреспубликалық бюджет пен жергілкті бюжеттердің салықтық түсімдерін нақтылы айқындауды, сондай-ақ аталған бюджеттердің салықтық кірістерібөлігінжоспарланған көлемде қалыптасыруды көздейді.
Мемлекеттік салық әкімшілігін жүргізу аясындағысалық органдарыныңжүйесірепубликалық бюджетке және жергілікті бюджеттерге байланыстыбарлық салықтық мән-жайларды тәртіптендіруге, реттеуге, салық салу проблемаларын шешуге, салық жүйесінің механизмдері арқылы републикалық және жергіліктібюджеттердің салықтық кірістері бөлігінтапшылықсыз қалыпстасьыруға ат сылысады.
Республикалық және жергіліктібюджеттердің салықтық түсімдері аясындағы салықтық қатынастар ауқымы әдеттесалықтық-құқытық реттеуқұзырындаболады.
- Жергілікті бюджет әлеуметтік қамсыздандыру құқығы жөнідегі шараларды
қаржыландырудың қайнар көздері.
Салық жүйесінің фискальдық әулеті негізіндемемлекеттің бюджеттік жүйесінің тиімді әрі тұрақты жұмыс істеуі Қазақстан Республикасының қазіргі заманғы даму ерекшеліктері мен халықаралық стандарттар – талапатарға сайқоғамдық – мемлекеттік жәнекорпоративтік (және жеке меншік) мүдделердің баланысын (теңдестірілуін) көздейтін ұтымды құқықтық механизмге, яғни салықтық сондай-ақ бюджеттік-құқықтық реттеу әдістерінің өркениетті тиімділігіне тікелей байланысты болды.
Осы орайда, Қазақстан Республикасыбюджеттік құрылысы саласының норативтік құқықтық арқауы бюджеттік заң актлерімассивінің тұрақты дамытылып,ұлғаюы, сондай-ақолардың жүйелендіріп, тиісінші кодификациялануы 2004 жылғы сәуірдің 24-інде қабылданған тұңғыш Қазақтсан Республикасы бюджет кодексінің(2005 жылға қаңтардың 1-інде қолданысқа енгізілді) қоғам мен мемлекеттің әлеуметтік – экономикалық (қаржылық) өміріненорын алуына себепболғанын айта кетуіміз қажет.
Сонымен ҚазақстанРеспубликасыныңКрнститутциясында айқындалып белгіленгенжәне бекітілгенқоғамдық-мелекеттікмүдделерді қаржыландырудың сарқылмасқайнар бұлағы мемлекттік бюджетболып табылады. Осы мемлекеттік бюджеттің салықтықсалықтық кірісін қалыптастырып құру, сондай-ақ бюджеттен бөлінетін қаржы-қаражаттарды (шығастарды) салықтық кіріске сәйкестендіру негіздерін нормативтік құқықтыққұжаттарда жіктеп бекіту процесінде туындайтын фискальдыққатынастарды реттеуге атсалысатын салықтық құқық Қазақстан Республикасы қаржылық құқығының аса маңызды құқықтыққұрылымы ретінде көрініс табатыныкөпшілікке мәлім.
Қазақстан Республикасы салық салу республикалықжәне жергілкті бюджеттердіңсалықтықкірісбөлігінқалыптастыруға байланыстықарқынды салықтыққұқықтық қатынастарды көрсетеді.
Нарықтықдамужағдайындағыреспубликалықжәне жергілкті бюджеттердің ауқымындағы салықтыққұқықтық қатынастардың аса маңызыдыаспектісі Қазақстанныңсалық жүйесі болып табылады, сондай-ақ оның халықаралықсалық салу стандартына сайөркениеттіфискальдық және реттеушітұрпатта дамутенденциялардыбүгінде мемлекттік бюджеттің салықтық кірісін қалыптастыру аясындағы салықтық – құқықтық қатынастарғаоңықпалын тигізуде.