Жазық фигура көлеңкесі.
Жарық үшбұраш пішінде фигураны алып қарастырайық . Үшбұрышты В С жағымен проекцияның горизонталь жазықтығына қойсақ, тамсырманы жеңілдетеміз. Себебі,нүкте немесе түзу проекцияжазықтығындаорналасқанда , олардың көлеңкелерін іздеудің қажеті жоқ, бұқл жағдайдаолардың өзікөлеңке болып табылады. Берілген үшбұрыштың көлеңкесінсызу үшін А нүктесінің көлеңкесін табу керек ,табылған нүктені В және Снүктелерінің горизонталь проекцияларымен қосамыз. (21.12 сурет).
Белгілі тәртіп бойынша А нүктесінің, проекцияның фронталь жазықтығыкөлеңкесін табамыз. Табылған көлеңкені Na деп белгілеп, В және С нүктелерніңгоризонталь жазықтық тағы Na көлеңкесін табамыз ,шамамен кеңістіктің төрттен екінші бөлігінде орналасуы керек.
Табылған нүктеніүшбұрыштың незізі болатын В1С1 нүктелерімен қосуға болады, ал проекцияның 0х осіндегіқиылысқан жерінде Т0 Т0 сынық сызық көлеңкелерін табамыз. Үшбұрыштың көлеңкесі Na нүктесімен жалғады.
Төртбұрыштың түсетін көлеңкесі.
АВСД төртбұрышы берілген. Төртбұрыштың проекция жазықтығынатүсетін көлеңкесін табу керек.(21.13 сурет).Әр нүктенің көлеңкесін жеке тауып аламыз. В нүктесінің көлеңкесі проекцияныңфронталь жазықтығына Nв нүктесіне түседі, С нүктесінің көлеңкесі де дәл солП2жазықтығынаNcнүктесіне түседі. Анүктесінің көлеңкесі проекцияның
горизонтальжазықтығынаMA нүктесінетүседі, Dнүктесінің көлеңкесі де дәлсол горизонтальжазықтыққаMD нүктесіне түседі.
Біржазықтыққа түскен нүктелердіңкөлеңкесінбір-біріменқосамыз. Мысалы: NC менNB нүктелерінMAмен MDнүктелерінқосамыз,ал әр түрліжазықтықтаажтқаннүктекөлеңкелерін қосуғаболмайды.СондықтанАВ және CD түзулерініңкөлеңкелері осьпроекциясындасынық сызық болып белгіленеді.Сынықсызықтытабуүшін,рпоекцияныңфронтальжазықтығынжоқ деп,есептеп төртбұрыштыңбар көлеңкесінП1 жазықтығынатүсіреміз.
Проекцияныңгоризонталь жазықтығының төрттенекінші бөлігіндеорналасқан
В және СнүктелерініңкөлеңкесіMB және MCнүктелерінтабамыздаолардыА және DнүктелерініңпроекцияларыныңгоризонтальжазықтығындағыMA және MD көлеңке нүктелеріменқосамыз.
Түзулердіңосьпроекциясымен қиылысқанжеріндеT0T0сынықсызықнүктелерінбелгілейміз. Табылғаннүктелердіпроекцияныңфронтальжызықтығындаорналасқан NC және NBнүктелеріменқосамыз.Соныменбіз ABCDтөртбұрышының проекция жазықтығындағы толықкөлеңкесінтаптық.
Дөңгелектіңтүсетінкөлеңкесі.
Дөңгелектіңтүсетінкөлеңкесінтабу үшін,дөңгелектібірнеше бөліккебөліп аламазы. (8 немесе 12).Әрбір нүктесінің көлеңкесін табамыз. 21.14 суретте)проекциясының фронтальжазықтығындаорналасқандөңгелектіңкөлеңкесікөрсетілген.
Көлеңкеніңфронтальжызқтықтаорналасқан бөлігін табу үшін, дөңгелектіңцентрінің көлеңкесінтауып,солнүктеденрадиуспендөңгелексызыпшықсақ,солтүсетінкөлеңкенің контурыболады. Проекцияныңгоризонталь жазықтығына түсетінкөлеңке бөлігі,эллипспішіндіболады.Бұл жағдайда,барлық нүктелердің көлеңкесінтауыпалып,кейінолардылекала арқылы бір сыдырғықисықсызықпенқосу керек.
