Адамдар бойындағы конструктілер — саньша, олардың сипаты, өзара байланыстарьша тәуелді бір-бірінен ерекшелінеді деп тошпыланады. Осындай белгілердің жиынтығы — адамның когнитивті күрделілігінің белгілі деңгейін қүрайды. Адамның когнитивті күрделілігі мен қоршаған өлемді талдау қабілетінің арасында төуелділік бар екені эксперимент жолымен дөлелденген. Неғүрлым когнитивті күрделілеу адамдар қабылдағандарды тезірек интеграциялай алады, тіші объектілерде қарама-қарсы қасиеттері болған күнде де, ягаи мөселені шешуде «когнитивті қарапайым» адамдарға қарағанда қателіктерді аз жасайды. Топ 8 ішіндегі қарым-қатынас процесі » когнитавті күрделі» жөне * «когаитивті қарапайым» больш, топ мүшелерінің өзара санының сөйкестігіне байланысты анықталады. Әрине, бірлескен іс-. өрекетте когаитивті күрделілііі әртүрлі адамдар жолыққаңда, олардың өзара түсінісуі қиын болатыны түсінікті: біреуі бөрін тек ақ пен қара ден түсінсе, ейншісі олардың арасында түрлі нюанстар (өзгешелік, реңк, түр) болатынын біліп, бірішдінің квзқарасын қабылдамайды. Тіпті «күрделіліктің» өзі де екі түрлі өлшемде болатыны анықталған: адамның ішкі жан дүниесі күрделі (немесе қарапайым) болса, екіншіден, сыртқы ортаны қабылдауы да не күрделі, не қарапайым болады.
Алпысыншы жылдардан Батыстағы гуманитарлық ғылымдардағы аса маңызды бағыттардың бірі постмодернизм болып табылады. Оның пайда болуына әсер еткен негізгі идеялар лингвистика мен жалпы тіл тану ғылымдары аясында пайда болады.Белгілі швейцарлық тілтанудың маманы Фердинанд де Соссюр (1857 – 1913) айтуынша тіл ол ұғымды білдірудің бейтарап және пасық түрі емес..Және сөз бен заттар біртекті үйлесетін екі тілді де кездестіре алмайсыз.. Осыдан Соссюр сөз бен жазуды өзіндік заңдары бар лингвистикалық құрылым ретінде қабылдау керек деген қорытынды жасады.,Тікелей цитатасын келтірсек: «язык – это не окно в мир, а структура, определяющая наше представление о нем». Бұл егер тілдің құрылымы мұндай беделге ие болса, онда мәтіннің мағынасы одан кем емес байланыста. Автор өзінің ойын оқушыға нақты жеткізе алады деген түсінік төңірегінде мәселелер туындады. Мәтіннен тыс тұрған обьективті тарихи методтың болуы іс жүзінде мүмкін емес және тек лингвистикалық ресурстардан құралған санақ нүктесінің интерпритациясы ғана болады. .
«Мәдениет және жеке тұлға» теориясы 20-шы жылдардың аяғы мен 30-шы жылдардың басында дами бастады. 1932 ж боастың шәкірті Р.Бенедикттің атақты «Мәдениет конфигурациясы» мақаласы жарық көреді, мұнда да ол өзінің жаңашылдық идеясын ұсына отырып, мәдениеттер арасында негізгі айырмашылықтар бар және де әр мәдениет өзінің даминанттылығымен ерекшеленеді. Мәдениеттердің типологиясын құрастырғанда Бенедикт Ф.Ницшенің аполлоникалық және дионисикалық түрлі мәдениет идеяларын қолданады.Үндістердің пуэмбло тексерулерінің нәтижесінде олардың мәдениетіне, апалионикалық түріне қисынды, бір жақты, парасатты, сырттай қарауға мүмкіндік берді. Ол мәдениеттің мінездемелік өкілінің негізгі тірегі шеттен шығу деп санады. Пуэбило ұстамдылық пен баланс жасауды бәрінен жасауды бәрінен де артық