- Атомның деңгейлік сипаттамалары. Бор және Ридверг тәжірибелері жәрдемінде анықталған болып:
- Атом масштабы табылады RA Ол Бор радиусы а0 сәйкес келеді.
- Атомның жылдамдығы.
- Атомның жасау уақыты.
- Атомның энергиясы.
- Атомның тығыздығы.
Молекула- екі немесе одан да көп болған атомдардың тәртіпті түрде қосылуынан пайда болған зат бөлшегіне айтылады. Ол сол заттыңхимиялық жәнефизикалық қасиеттерін өз ішіне алады.
Атом ядросының дейтерий ядросы арқылы анықтайды. Ол ядро протон және нейтроннан түзілген болып, олар өте үлкен күшпен өзара әсерлеседі.
Ядроның деңгейлік сипаттамалары:
1) Заряды e*2~ƒ2 к. з⋲11е*2
ƒ- күшті заряд
2) Массасы mя→ mp⋲2000m*(5.2а)
3) Ядроның маштабы
4) Ядро жасау уақыты
5) Ядроның жылдамдығы
6) Энергия
7) Тығыздығы
Атом деңгейлері мен ядро деңгейлерін өзара салыстыру:
1) Rя ~10-5RA маштабы
2) ЖылдамдығыVя ~10VА
3) Уақыттарыτя ~10-5 τА
4) Энергиялары Ея ~105 ЕА(5.4)
5) Тыгыздығыρя ~1015 ρА
Мұндай ядроның атомға салыстырғандағы қасиеттерінің түгелдей ерекшеліктері ядролық материяның қасиеттерінің өте өзгеше екендігін білдіреді. Атом және атом ядросының фундаментальдық теориялық схемасы бойынша релятивистік түзету шамамен V2/c2 шамаға ие болып, олда V2/c2=10-4 болады.
Ал кванттық схемасы бойынша импульс
Импульс моменті pr>>ħ
(5.1г) пунктіне сәйкес атомның электроны үшін энергия
Ее ~10МэВ
Ядроның радиусы
Атомның радиусы
Ядродағы нуклондар үшін
Енук ~1МэВ
Бұларды (5.1) және (5.3) салыстырғанда олардың өзара сәйкес және тең (классикалық) екендігі анықталады. Бұл талдау кезінде кванттық механика апаратын релятивистік емес оған қоса кейбір кездерде релятивистік аппаратты қолдау мүмкін екендігін көрсетеді.
Атомдағы өзара әсерлесу типтері:
- Стационар атомдар электрон бір- бірімен тек электромагниттік өзара әсерлеседі.
2)Ядродағы нуклондар ядролардың күштерімен байланып қана қоймай олардағы протон өзара электромагниттік күштерімен де әсерлеседі. Сонымен бірге ядро әртекті айналуларға немесе турленулерге ие.Олар ядроның күштер әлсіз дара әсерлесу арқылы жүзеге асадыда β процесіне жауапкер болатын соның үшін ядроның физикадан барлық фундаменталь өзара әсер күштерін тек гравитациялықты қоспағанда есепке алынуы керек. Бұл ядролық физиканың бір жағынан мазмұнын жоғарылатса, екінші жағынан оны күрделі де етеді. Бұл ұғымның әлем бөлшекке де тиісті. Себебі бұлар релятивистік кванттық теориясына негізделген.
3)Атом ядросы әрбір химиялық элементтің индивидуальдығын белгілеуші дискрет біріккен. Атомдағы протон, нейтрон және электронның барлық заттың пайда болу негізі немесе кірпіштері болып есептеледі. Бұл 3 бөлшектер (p, n, e) фотон нейтрино және антинейтринолармен қосылып Менделеев Элементіндегі негізгі элементар бөлшектерді жүзеге келтіреді. Сонда атом молекула түзілісінің бөлігі болып саналады. Олар өзара негізінен химиялық қасиеттерімен ажыралып тұрады. Яғни басқа атомдармен қосылу қабілеттілігімен ажыралады.
Химиялық элементтер деп біртүрлі химиялық қасиеттерге ие болған атомдар тобына айтылады. Олар қазіргі күнде 109. Олардың 90-ға жуығы табиғатта кездеседі. Басқалары жасанды жолмен алынған. Элементтердің химиялық және бірнеше физикалық қасиеттері ондағы протондар санымен немесе элементтердің реттік номерімен анықталады. Менделеев жүйесіндегі элементтердің жайласуы атом салмағының артуына немесе протон санының артуына сәйкес түзілген. Ең кішісі болған сутегімен(Н2) ең ауыр болған 238,92 уранмен қазірше кесте түзілген.
Берілген кестеде Менделеевтің 1-ден 4-ке дейінгі периодының элементтері көрсетілген.