«Ди» деген сөз «жоқ» деген мағынаны береді. Ал диэлектрик дегеніміз электр тогын өткізбейтіндер деген сөз.Диэлектрик деп – оң және теріс зарядтарды тең молекулаларын немесе емін- еркін қозғала алмайтын иондардан тұратын электр тогын өткізбейтін заттарға айтылады. Оларға эбонит таяқшасы, форфор сұйықтармен газдар жатады. Мысалы: дистерленген судан ток өтпейді, себебі оған ток тасушы болмайды. Газдардан да ток өтпейді, егер оларға сырттан әсер етпесе . Сыртқы электр өрісі әсерінде диэлектрдегі зарядтар аз ғана ығысады не өздерінің орналасу бағытын өзгертеді де меншікті электр өрісіне ие бола алады. Ал сыртқы өрісті алып тастасақ онда олардың меншікті электр өрісі жоғалады.
Егер сыртқы электр өрісі әсерінде диэлектриктердегі оң және теріс зарядтардың ауырлық центрлері бір- біріне қатысты дәл келсе онда бұл молекулалар поляризацияланбаған болып диэлектриктердің меншікті электрлік моментімынаған тең болады.
Мұндай молекулаларға полиссіз молекулалар делінеді. Сонда мұндай молекулалар сырқы өрісте өзін серпінді диполь ретінде ұстайды. Ал сырқы өріс әсерінде диэлектриктегі оң және теріс зарядтардың ауырлық центрлері бір – біріне қатысты ығысқан болса онда мұндай диэлектриктегі молекула электр диполіне эквивалентті болып полярлы молекулаға айналады. Онда бұл молекула сырқы өрісте өзін қатаң диполь ретінде қатаң ұстайды. Бұл дегеніміз диэлектрик зарядталып электр өрісіне ие болады. Сонда диэлектриктер зарядты болу үшін оның молекулалары себепкер болады екен.
Ал металда атомдағы электрондар.
Квадруполь.
Сондықтан иондық кристалдарда өздерінің жеке молекулалар даралығын жоғалтып бір тұтас молекула сияқты көрініске ие болады да, кристал торын бір – біріне кигізілген бірі оң , екіншісі теріс иондардан жасалған екі тор немесе квадруполь ретінде қарастыруға болады. Егерде мұндай диэлектрикке зарядталған денені жақындатсақ бұл ұшында аттас зарядтар пайда болады.
Диэлектриктің поляризациялау векторы.
Бұған бір бірлік көлемдегі диэлектрлік моменті дейді. Сонда Диэлектриктердің беткі жағындағы поляризациаланған заряд.
зарядтың беттік тығыздығы делінеді. Егер осы теңдеудің екі жағында диэлектрик ұзындығына көбейтсек
S-жазық пластинаның ауданы.
Диэлектрик өтімділік деп – сан жағынан зарядтың беттік тығыздығының электр өрісіне қатынасына айтылады.
Электр өрісі кернеулігінің нормаль құраушысы.
Бұдан диэлектриктің поляризациалану векторы
еркін.
поляризациаланған зарядтардың беттік тығыздығы.
Бірақ бұлар өзара қарама- қарсы өрістерге ие болғандығы үшін
вакумда.
Д – электрлік индукция векторы.
ортада.
Бұдан,
Яғни диэлектрик өтімділік деп вакумдағы электр өрісі кернеулігінің диэлектрик немесе ортаның әсерінен қанша есе кемейтінің көрсететін шамаға айтылады.
Диэлектриктегі байланысқан зарядың металдағы еркін электрленген айырмашылығы тек қана олардың өз молекуланың шегін тастап кете алмауында. Сонда индукция векторы Д – еркін зарядынан басталып аяқталады. Сондықтан, тұйық беттің индукция векторы Д, Острогадский -Гаусс теоремасына
Электр өрісінікі ,
Еркін және байланысқан зарядтардың алгебралық қосындысына айтылады
