Драмалық жанрлар

  1. Драма жанры әдебиет жанры ретінде белгілі бір заңдылыққа бағынады. Драма жанрында оқиға, орын, уақыт бірлігі сақталынады. Драма жанры көне заманнан бері өз уақытына сай көкей-кесті мәселелерді өз көрермендеріне ұсынуда. Драма жанры қазірде де елеулі өзгерістерге ұшыраған. Қазірде қазақ әдебиетінде драма жанрында жазылған шығармалар өте көп.Драмалык жанр трагедия, драма, комедия болып үшке бөлінеді. Бүлар өзара суреггемек болған окиғасын және окиғаға катысушыларды талғап алу түріне карай айырылады.

Көркем шығармалар түрлі оқиғаларды, күрестІ көрсетеді. Көздеген өз максатгарына жму үшін, катысушылар бір-бірімен ішкі (психологиялык) және сыртқы бөгеттермен күреседі.

  1. Трагедия(грекие — (траго — ескі, <ди — ән, жыр.). Трагедия сахнаға арналып жазылады.Мүндағы көрсетілімдегі күрестің өзгешелігі автордың пікірінше, кездесетін қиыншылықты жеңіп болмайтын тәрізді.Трагедияның көпшілігі-ақ каһарманның өлімімен аяқталады.Адамның жолындағы «жеңуге болмайтын» ең қоркынышты, ең маңызды күштер қайсы, — ол жазушының дүниетанымына,таптық көзқарасына байланысты. Әр таптың жазушысы «жеңуге болмайтын» қиыншылықтарды өзінше түсінеді. Ескі гректердің трагедияларында (мысалы, Эсхилдын трагедиясында) жазмышпен, тағдырмен күресте қаһармандары өлім табады.

Мысалы, Софоклдың «Патша Едип» трагедиясында, Едип өкесін өлтіріп, өз шешесіне үйленуге тиіс деп, жазмышта солай жазылыпты-мыс деседі. Едип бұдан қашуға түрлі амалдзр колданады. Бірақ Едиптің өзі білмей калып, жазмыштың айтуын орындап шығады. Окиға солай кұрылады. Өмірді бұлай түсіну-бүтіндей тағдырға бағынушылык. Табиғатгың,коғамның даму заңларын білмегендіктен туады. Бүл туралыМаркс: «Гректің ұлы акындары, Микен мен Фивте болған корольдардың өмірін жан түршІгерлік драма ғып жазғанда, сол заманның білімсіздік қаракғылығын тағдырдың ауыр бұйрығы деп үғындыра көрсетеді», — дейді.

Комедияның басы да трагедия сиякты, баяғы Дионис мейрамында жатыр: өлген «текенің» қайта тірілуІн көне гректер енді комедия мен (космос — көңілді топ, одэ — ән), яки көңІлді енмен, кызык бимен, күлдіргі ойындармен күтгыктаған. Кейін шын мәніндегі театр өнеріне айналған.

  1. Аралас жанрлар драмалық жанрды жиі кездеседі. Бір песаның өн бойында трагедия да, комедия да кездесетіндігі аз емес. Драма — сахнаға қоюға лайықтап жазылатын драмалық жанрдың бір түрі. Драмада әлеумет өмірінде кездесетІн үлкен, аур халдермен қатар салт-түрмыста кұнбс-күн кездесетін күлдіргі жайтгар да ұштастырыла, араластырыла көрсетіледі. Егер трагедияда күлкІнІн кездесуі шарт емес болса, комедия түгел дерлІккүлдіргі окиғаға күрылады, өлім мүлде болмайды- Драмада бұл екі элементгін екеуі бІрдей кездесе береді. Сондықтан бүл трагедия да, комедия да емес, өзінше бір түр болып есептеледі. Тарихи жағынан алғанда драма трагедия мен комедиядан кейІн туған.