- Мысалдар: өз анаңды сыйласаң — өзгенің анасын да сыйла. Өзіңнен бұрын жығылғанға күлме. Жаба алмайтын есігіңді ашушы болма. Суды басынан тоқтату керек. (Шығыс халық. мақал-мәтелдерінен.) — Қаз.
Билиб қуйинг, адабингизни бериб қуядилар. Директорнинг соат унлардан булишини айтишди. Бу ерда чекишмайди. Хой, Ахмад, сенга гапиряпти, қулоқ солсангчи. («Хозирги узб. адаб. тили».) — Өзб.
Эмма ишләп иймеги сөймейәрди. (А. Дурдыев.) Китабың довамыны эртир окамалы этдиле,р. (X. Ысмайылов.)— Түрікм.
Келтірілген мысалдарда сөйлемнің бастауышы айтылмайды, сондықтаң оның баяндауышы белгілі бір жаққа тиісті екендігі де сезілмейді. Етістіктерден жасалған баяндауыштардың білдірген мағынасы көбінесе айтып тұрған мезгілден соң орындалатын сияқты болып көрінеді. Бұл сөйлемнің бастауышының белгісіз болуына қолайлы жағдайлар жасайды. Осыған қарамастан, салыстырылған тілдерде белгісіз жақты сөйлемдер мағыналары мен жасалу тәсілдеріне карай бір-бірінен ажыралып кететін де жағдайлары кездеседі. Бұл жерде әрбір тілдің өзіне тән өзгешелігінен басқа лексика-грамматикалық ортақ, жалпы тәсілдер жөнінде сөз болып отыр.
Өзбек тілінің белгісіз жақты сөйлем жасаудағы кейбір өзгешелігі оның табиғатына дабайланысты,Өйткені әдеби тілде тыңдаушыға тиісті болып айтылған пікірлер III жақтың жіктік жалғауының үстіне -лар көптік жалғауын қосып алып, бастауыштың белгісіздігін керсетеді.
Эрталаб турадилар, ювинадилар, нонушта қилиб ишга жунайдилар. Овқат олдидан кул ювадилар, узидан каттани курганда, салом берадилар. Жужани кузда санайдилар. (Мақал.) Бизга Бухородан хабар қилдилар. («Хозирги узб. адабий тили».)
- Кейбір түркі тілдердің грамматикаларында жалпылама жақты сөйлемді белгісіз жақты сөйлемнен ажыратып қарайды. Ал тіл материалдарына назар аударсақ, олардың белгісіз жақты сөйлемнен айырмасы жоқ екендігі анық сезіледі.
Өзбек тілінде «Шахси умумлашган гапларге келтірілген мысалдар: Ёмон билан йулдош булма, нодон билан сирдош булма. (Мақал.) Олим булсанг, олам сеники. (Мақал.) Бошингга қилич келса хам туғри гапир. Пуч ёнғоқ билан қуйин тулғазма! (Мақал.) — «Қозирги узб. адабий тили».
Қырғыз тілінде «маани жагынан жалпыланган жактуу ээсиз сүйлөмгө» келтірілген мысалдар: Сырын билбеген- аттын сыртына чыкпа. Эмгектенсең озорсуң! (Мақал.) Айтпасаң жүрөктө калат. Көрбөйт деп ууру кылба, укпайт деп ушак сүйлөбө. (Мақал.) Емгек кылып, элге жак. (Мақал.)
Демек, мысалдардан көрінгендей-ақ, жалпылама жақты сөйлемнің (белгісіз жақты сөйлемнен мағынасы мен жасалу тәсілінде ешқандай айырмашылық жоқ десек те болады. Оған «Қазақ тілінің грамматикасында» белгісіз жақты сөйлемге келтірген мысалдарымен салыстырсақ анық сезіледі: «Еңбек ет те, міндет ет. Ексең егін, ішерсің, тегін. Жауға жалынба, досқа. тарылма. (Мақал.) Мініп көріп безгенше, мініп алып түзе. (Ғ. Мұс-тафин.)