Парсы әдебиетінің көрнекті өкілі Абдоррахим Талибов

1.Абдоррахим Талибовтың Иран әдебиеті тарихындағы атақты үш көркем шығармасы оның шығармашылық ортадағы лайықты орнын белгіледі.

  1. Жазушының 6ipiнші кітабы «Білімділер жинағы немесе Ахмедтің кітабы» ағартушылық мақсатта жазылған туынды. Ал, «Өмip мәселелері» деген кітабы алғашқы туындысының жалғасы іспеттес. Бул кітабында Иран мемлекетін қайыршылық, мешеулік жайлаган калпына күйіну сарынында жазылган. Автор ойыньщ шарықтау шегінде елді басқарып отыргандарды, елді қанап отырған еуропальщ мемлекеттерді айыптайды. Романның оптимизмге толы түйінінде автор Шығыс елдерінде мәңгілік болашағында бостандық, тәуелсіздік, халыктардын, байлыкқа кенелген бакытты тұрмысы болатындығына деген сенімі айкын танылды. Ал, жазушынын, «Әділдік жолдары» атты үшінші кітабында коғамдағы әлеуметтік қайшыла деген автордың өткір сыны барынша куатты үнмен естіледі.

XIX ғасырдың, парсы поэзиясындағы даму мазмұнында екі түрлі бағыт айқындала байқалады. Біріншісі — панегрикалык; поэзия. Бұл бағыттағы поэзиялық шығармалардың өркендеуше шах ордасындагы сарай ақындары ерекше түрткі болды. Олардын, дәстүрімен парсы поэзиясында мадақтау жырлары қасынданы жазушылар дәстүрі калыптасты. Қасында жырын жазушылар, әрине, сый-сияпаттарып алтынды. Бұлай ақындар арасында да өлермен үздік меңгергендер де болды. Парсы поэзиясындагы бұндай багыща қарама-қарсы көзкарастағы акындар озбыр, әдепсіз билеушілерді және оның төңірегіндегілерді өткір сыншыл тілмен сынап жазды.

Халықойынәділетүшінайкынбояуларменжырлағанбұндай

акындардың ішінде акын Эдиб-оль-Мамелек Фараханидьң /1861-917/ шығармашылығы белгілі. Оның елендерінде кайыршылық, жоқшылық. жайлаған елдегі әкімдердің озбырлығын, шетел мемлекеттерінің Иранды талан-таражға салып жаткандыгын ашына жазды. Дәстүрлі классикалық парсы поззиясындағы өрімдік-өлшемдік, керкемдік үлгілерді толық пайдалана отырып, парсы поэзиясыда озық ойлылықпен, жаңашылқпен жыраушылықты енгізді.

1905-1911 жылдардағы революцияльқ өзгерістерден кейін парсы поэзиясында әлеуметтік, азаматтык әуендер күшейіп, өлең пішіндеріне халық ұғымына түсініктілікпен жыраушылық кең орын алды. Қасыда /мадақ жыры/, газел /лирикальқ өлең/ халык; ортасында сақталады, парсының бай әдеби-фольклордың дәстүрлі жанрлары уақыт еткен сайын жаңғыра колданыска түсті. Халық әдебиетінде ежелден өмір cүpiп келе жатқан өлең пішіндері, байырғы өрімдер — жаңарған уакыт мазмұнына сәйкес түрлене қолданылды.