Андалусиядағы араб әдебиеті (8-15 ғасыр аралығы)

1.13-15 ғғ. Араб әдебиеті Моңғол ханы Хулагу тұсындағы араб мәдениеті.

Ал- Закир ад – Дин Бейбарыс сұлтан басқарған мамлюктер мемлекеті тұсындағы араб

мәдениеті. Халықтық әдебиеттің шарықтауы. Осман түріктері жаулап алған кездегі араб әдебиеті. Софылық поэзияның концепциясы

Софылық поэзиясындағы өзіндік символикалық стиль.

Араб поэзиясының ең алғашқы туындысы Құран Ислам дінінің негізін салушы Мұхаммедтің өсиет, насихат сөздерімен діни аңыздардың жинағы болып табылады. Құран діни кітап болғанымен, әдеби тілді қалыптастыру, проза стилін бір ізге түсіру саласында айтарлықтай қызмет етті. Ислам дінінің, Құран шығуымен байланысты Араб әдебиеті жаңа түр, жаңа сипат алды. Ақындардың бір тобы исламға наразылық білдіріп, Мұхаммед пен оның сахабаларын сқақтаса, екінші топ ақындар Мұхаммед бастаған істі барынша қолдайды, жаңа діннің барлық маңданда жеңіп шығуы жолында ат салысады. Осы діни күрес поэзиясының ең көрнекті өкілдері Қағб ибн Зуайр (т.ж. белгісіз 662) Хассан ибн Сабит (т.ж белгісіз — 674) Әбу Зуайб Әл – Хузали (т.ж. бнлгісі — 646) болды.

Халифаттың ыдырау дәуірінде өмір сүрген ұлы ақын, “әлемді жырға толтырған” Әбу Ат — Тайб Әл Мутанабби (915-965) дүние жүзі әдебитіндегі ең көрнекті тұлғалардың бірінен саналады.

  1. Шығыстың ұлы ойшылдарының бірі Әбу-л-Аъла, Әл-Маърри (973-1057) ұзақ жасап, ақын, прозайх әрі филосов ретінде артына мол мұра қалдырды.

(8-15) Мұсылман әлеміндегі гүлстандардың бірі Арабтар билеген Оңт.Испанияға сәйкес өзінтік ерекшеліктері бар Андалузия әдебиеті көркем жайды. Шығыс пен Батыс аралығындағы мәдени көпір іспеттес болған Андалузия Араб әдебиетіне көптеген талантты ақын жазушылар мен әдебиетшілер берді. Олардың ең мәшһүрлері: Ибн Абд Рабихи (860-940) Ибн Шухрайд (992-1034) Ибн Зайдун (1003-1071) Ибн Хамдис ас-Сикили (1055-1132) Лисан ад-Дин ибн әл — Хәтиб (1303-1374).

1256 ж Бағдатты Шыңғыс ханның немересі Хулагу ханның жаулап алуына байланысты Араб халифаты құлайды да, Араб халқы үшін бірнеше ғасырға созылған қара түнек заман туады. Монғолдар, Мамлүктер, Түріктер билігіндегі елде әдебиеттің дамуы баяулайды. Жақсы дәстүрлер көнереді әдеби өмір тек XІX ғ-да ғана қайта жандана бастайды. Алайда бұл кезеңде әр түрлң тарихи жағдайлар нәтижесінде Араб әдебиеті өзінің өлкелік, тілдік диалектілік белгілеріне сай мысыр, Сирия, Ирак, Ливан, Алжир т.б. дербес әдебиетке бөлініп кетеді.

«Мың бір түн» — араб тілінде жинақталған әлем әдебиетінің үздік үлгісі

«Мың бір түн» — араб, үнді, парсы, түркі халықтарының әр ғасырда туған ертегілерінің

жиынтығы. Халық романдары. Қыпшақ ұланы, Отырар жерінің перзенті сұлтан Бейбарыс туралы аңыздар, қиссалар, әңгімелер.