Жоспары:
- Тұлға мен қоғамөзарақатынасышағынтоптыәлеуметік іісихологиялық зерттеудің бастапқы мәселесі ретінде (Н.Триплот, В.Моде, М.М.Бехтсрсв т.б.). Топтағы ережсні қалыптастыру (М.Шсряф, Т. Нюьком т.б.)-Топтықәсеретуәдістеріменмеханизмдері.«Конформизм» құбылысы (С.Аш, Р.Крачфилд т.б.). Топтық азшылықтың әлеуметтік әсерінің механизмдері мен жайларын зерттеу (С.Московичи т.б.) Бірлестік құрылымындағы жеке адам: беделдіге бағыну құбылысы (Ст.Милграмм).
- Тұлгааралық қарым-қатынас жүйесіндегі жеке адам: персонализация тұжырымдамасы (А.В.Петровский, В.А.Петровский).
- Жеке адамның топтағы әлеуметтік-психологиялық беделі. “Бедел” және «роль» түсініктсрінің арақатынасы. Жеке адамның бейімделуінің әлеуметтік-психологиялық заңдылықтары. Топтағы әлеуметтік-психологиялық ахуал түсінігі. (ӘПА). ӘПА көрсеткіштері мен зсрттсу әдістсрі. Топтағы жеке адамды диагностикалау мен түзету әдістері
Лекцияның мақсаты: Тұлгааралық қарым-қатынас жүйесіндегі жеке адам: персонализация тұжырымдамасы, жеке адамның топтағы әлеуметтік-психологиялық беделі. “Бедел” және «роль» түсініктсрінің арақатынасын анықтау.
Лекцияның мәтіні:Топтардың өлеуметгік психологиясы. Әлеуметтік психологиядағы топтар проблемасы
Әлеуметгік психологиядағы топтар проблемасы тек әлеуметтік психология ғана емес, социологияның да маңызды мәселесі. Социологаялық зертгеулерде негізінен шартгы тоігхар үғымы қолданылады (статистика, демографикалық зерттеулер, т.б.)
Әлеуметтік психологияда өртүрлі бірлескен іс-өрекетте болатын, немесе бірыңғай жагдайларда топтасқан бірлестіктерде, адамдардың өздерінің осы бірлестік мүшесі деп сезінуі ретінде деп түсінуге болады. Әртүрлі өлеуметтік. функцияларды орындауда, адам көптеген өлеуметіік топтар мүшесі ретіңде, осы топтардың (қиылысуыңда) әсерімен қальштасады. Жеке түлға көптеген топтардың көзқарастар, нормалар жөне қүндылықтар жүйесіне ешізіледі. Сондықтан да осылардың бірлескен әсері қалай іске асырылатыньга, адам санасына қандай ықпал ететінін анықтау маңызды. Осы орайда психологиялық түрғыдан адам үшін топтың мені неде деген сүраққа жауап беру үшін, әрі өлеуметтік, әрі психологиялық түрғыны қарастыру қажет.
Әлеуметтік түрғыдан ең негізгісі — тоіітардың бір-бірінен өзгешелікгерінің объективті көрсеткіштерін табу. Топтардың бір-бірінен ерекшеліктерін діни, этникалық жөне саяси сипаттамаларынан көруге болады. Әрбір өлеуметтік жүйе үшін негізгі көрсеткішті тавдап алу маңызды. Осындай объективті көрсеткіш түрғысынан өлеуметтану (социология) өрбір өлеуметтік топты қарасхырып, оның қоғаммен, соғші кіретін жеке түлғамен сәйкестігііі талдайды.
Әлеуметгікпсихологияәлеуметтікжөне»жалпыпсихологиялық» түрғьшы біріктіруі қажет. Ягаи, нақты өлеуметтік топтарға топтастырылған адамдардың мінез-қүлқы мен іс-әрекетгерінің заңцылықіарьщ зертгеу, осындай топтардың мазмүндылық сипатгамасын, нақты өлеумстгік топтш^ жеке түлғаға әсер етуінің ерекшеліктерш анықтаумен айналысады. Андрееваның көзқарасьшша, топ белгілі бір іс-әрекет жүйесі, сондықтан да нақты бір іс-өрекет субъектісі ретівде көрініп, сол арқылы қоғамдық қатынастарга кіргізілген.
Әлеуметтік тсштарға талдау жасау үшін, топтардьщ әлеуметгік таддамасынасүйенеотырып,өрбіртоптыңпсихологиялық сипаттамасын, оның әрбір топтың жеке мүшесіне маңызын сипаттауға болады.
Топтың іс-өрекетінің бірлігі, сол топтың психологиялық сипатының да бірлігін тудырады, оны «топтық сана» деп атауға болады.
Топтың осындай өлеуметтік-психологиялық сипаттамалары белгілі бір негіз ретінде болады, оның мазмүнын толықтыру, нақты тошъщ ерекшеліктеріне байланысты.
Енді өлеуметгік психологиядағы топтар жүйесіне тоқталайық.
Бақылау сұрақтары:
- Тұлға және топ.
- Тұлға мен қоғамөзарақатынасышағынтоптыәлеуметік- психологиялық зерттеудің бастапқы мәселесі ретінде.
- Топтағы ережсні қалыптастыру.
- Топтық әсеретуәдістеріменмеханизмдері.«Конформизм» құбылысы.
- Тұлгааралық қарым-қатынас жүйесіндегі жеке адам: персонализация тұжырымдамасы (А.В.Петровский, В.А.Петровский).
- Жеке адамның топтағы әлеуметтік-психологиялық беделі. “Бедел” және «роль» түсініктсрінің арақатынасы.
- Жеке адамның бейімделуінің әлеуметтік-психологиялық заңдылықтары. Топтағы әлеуметтік-психологиялық ахуал түсінігі. (ӘПА).
- ӘПА көрсеткіштері мен зсрттсу әдістсрі.
9.Топтағы жеке адамды диагностикалау мен түзету әдістері