Табиғат обьектілеріне меншік құқығы

  1. Табиғи ресурстар — қоғамның тұтынуқажеттігінқанағаттандыратын табиғатобъектілерініңигілікті деқұрамдас бөлігі.

Табиғи ресурстарқалыптасқан экологиялықкешен. Бірақ шардыңкейбіреулеріғылым мен техниканың дамуы нәтижесінде ғана пайдалануқорына айналуы мүмкін. Сондықтан меншік объектілеріне қоғамныңқажеттігі үшінпайдаланылатын табиғи ресурстар жатады.

Табиғат ресурстарын тек қана мемлекет меншігі дегеніміз — аталғанжәне басқада табиғат ресурстары ҚР-нан басқа субъектілердің –министрліктер мен ведомстволардың, ұйымдар менбірлестіктердің, лауазымды адамдардың, азаматтардың меншігінде болуы тиіс еместігі.

Республика аумағындағы табиғи ресурстарға тек қана мемлекеттіңерекше меншік құқығының болуы ҚР-ң тәуелсіздігін жәнеоныңдербесэкономикалық жүйесініңнегізіекеніндәлелдейді.

Аталған табиғи ресурстарға меншік иесінің құқықтарын мемлекетатынан жүзеге асырудың шектері мен субъектілері тек заңмен ғанабелгіленеді. Атапайтқанда, Жер, Жер қойнауы, Су, Орман және өсімдіктермен жануарлар дүниесі туралы атқарылатын іс-әрекеттер ҚР-ң заңдары менреттеледі.

Жердің жер қойнауының, судың, орманның, өсімдіктер мен жануарлардүниесініңмемлекеттегібасқаменшікобъектілерінен айырмашылығы — олардың табиғи ортада бір-бірімен тығыз экологиялықбайланысты болуында.

Егертабиғатобъектісіөзінің табиғи ортасынаналынатынболса, ондаол мүліккеайналады. М: орманнан кесіліпалынған ағаш отынға немесе өндірісқұрылысқажетінежұмсалады. Сөйтіпмүлікке(тауарға) айналады. Табиғи ортаданұсталып алынған таутекемемлекеттік хайуанаттар паркінде ұсталса, ол мемлекет меншігінде болады. Бірақ оған мемлекеттік(меншік) ерекше меншік сипаты сақталмайды.

Табиғи ресурстардың түрлеріне қарай, оларды меншік иесінің пайдалану, қорғау (сақтау) қалпына келтіру құқықтарының даерешеліктері бар. Бұл саладағы экономикалық және экологиялық қатынастардыреттейтін республикамыздыңзаңдары да бар. Олар экология құқығының жүйесін құрайды.

Экология саласындағы зағдарға мемлекет табиғи ресурстардың меншік иесі ретінде адамның өз өмірімен денсаулығы үшін айналадағы табиғи ортаныңқолайлы болуы құқығын қамтамасыз ететін, қазіргі және болашақ ұрпақтың мүдделерін көздейтін айналадағы табиғи ортаны қорғаудыңқұқықтық экономикалық және әлеуметтік негіздерін белгілеп, адам қызметінің айналадағы табиғи ортаға зиянды ықпал жасауына жол бермеу, табиғи тепе — теңдікті сақтаумен табиғат қорларын тиімді пайдалану шараларын жүзеге асырылады.

  1. ҚР Президентінің 1997ж 4 наурызда қабылданғанҚРмемлекеттікоргандардыңжүйесін реформалаужөніндегі кезектішаралар туралыжарлығынорындаумақсатындаҚР үкіметінің1997ж23 мамырындақабылданғанқаулысы мен экология және био ресурстар мин-діңережесі бекітілді. Осықаулығасәйкес бұлминистрілік Қазақстан аумағындақоршаған ортанықорғау табиғибайлық қорларын пайдалану сондай-ақтабиғи ортаныңатмосфералықгидролитиреологиялықжәне мониторлыққұбылыстарынбақылаудамемлекеттікбасқарудыіске асыратын орталықатқаруорганы болып табылады.

Қазақстандық Экологиялықбасқарумәселелерітуралықұқықтықактілератап айтқандаҚР Конституциясы, Жертуралы жәнежер қойнауынпайдаланутуралыжәне жерқойнауы, ҚР Президентінің екіжарлысу жәнеорман кодексі, қоршаған ортанықорғау, атмосфералықауданы қорғау, санитарлық, эпидемиялықжағдайдыжақсартутуралы заңдар мен 20-дан астам үкіметтің қаулылары қабылданған. Экологиялық басқарудыж.а. мемлекеттікоргандаржүйесіне жапсырылған. Бұлоргандардыңқызметтерініңнегізгі бағытымемлекеттік экологиялықбасқарудыжүзеге асрылып болып табылады жәнеол барлықоргандарүшін ортақболып келеді. М:Қазақстанда үкімет және жергілікті өкілдіатқарушы органдар прокуратура, экология және табиғи ресурстарминистрлігі, жер ресурстарын басқару комитеті, санитарлықэпидемиологиялыққызметі, суресурстарыжөніндегікомитетпенҚР-ныңІшкі істер министрлігіэкологиялық басқаруқызметтерінатқарады. Осы аталғаноргандардыңлауазымдыадамдарыүкіметтің заңдылығынқанағаттандырадыжәне оларжобаны мақұлдауғааяқталған құрылысобъектінің орнынқабылдауға қатысуышаруашылық қызметтерінтоқтату ментыйым салуқұқықтық ісқорғауматериалдарынпрокуратурағаберуге құқылы. ҚР экологияжәне табиғиресурстар министрлігіқоршаған ортанықорғау саласындағыорталық атқарушыорганыболып табылады жәнеол қоршағанортаны қорғаутуралы заңның8-бабына сәйкес ведомство үстінен экологиялық бақылаудыжүзеге асырады.