Құрақ құрау технологиясы

1.Тырна құрақ. Қазақ қолөнерінің, оның ішінде құрақ бұйымдарының бояуы сан алуан. Халқымыздың ұғымында көгілдір түс-аспанның символы, қызыл түс – оттың, қанның, өмірдің, жасыл түс — өсімдіктің, көктемнің, бастаудың, ақ түс – биіктіктің, аспанилықтың, сары түс – даналықтың, білімнің белгісі.Сол себепті, қиықта бұл түстер бір-бірімен тығыз бірлікте тұрғанында ғарыштың, әлемнің бейнесін бедерлеп, буддистік мандаланың философиялық мағынасынан да артық мән-маңызға, құпия сырға толы екенін байқатады. Құрақтан жасалған бұйымдарда да олар өз орнын тауып жатады. Негізінен, қазақ символы көп қабатты. Ол басқа символдармен астасып, мағынасын байыта береді. Этнографтардың айтуынша, бұл жерде ұшбұрыштың және оған қиысатын барлық элементтердің мәні айрықша. Олардың түсіндіруінше,үшбұрыш магиясының мәні үш дүниені тұтастыра білуінде. Қазақтың дәстүрлі көзқарас-тары бойынша, үшбұрыш – су, жер, ауа – үш ғаламның белгісі болып саналатын балықты, оқты, құсты меңзейді. Егерде осы үшбұрыштың ішіне қошқар мүйіз оюы қиысса, ол отты бейнелейді. Жалпы, қазақтардың ұғымында ою-өрнек магиялық сипатта, ол барлық «кіріс» пен «шығысты», «жағал» мен «қиысуды» белгілейді. Қазіргітанда ырықтық карым-қатынас жағдайында кіші орта кәсіпкерлікті дамыту барысында әр турлі сыйлық заттардайындаудың маңызы зор деп есептеймін. Осыған орай окушылардың өз қолдарынан жасаған бұйымдарын салт-дәстүріміз бен тұрмыс-тіршілігіміздің қажетін өтеуге пайдалана білуді және оған сұранысты арттыру керек.Сабақтажәне үйірмедегі оқушылардың өз қолдарымен жасаған бұйымдарын пайдаға асырғанда ғана окушылар өздерінің нәтижелі еңбегін көре алады жүрегіне сенім ұялайды.Соның арқасында жастарымыздың өз бетінше жұмыс істеу дағысы қалыптасып бойындаған бұйымдарымен тек қалалық облыстық және республикалық көрмеге қатысумен ғана шектеліп отырмыз.

Қазақ колөнер, ұлттық өнер өткен өмір еншісіне. Айналып оған мән берілми , кибір бұйымдармыздың көзі жок болуда, тіпті мұражайдан да таба алмаимыз.Сондықтан Ата баба мұрасын сақтаймыз және дамытамыз деген мектептегі технология пәні мұғалймдерінеқамкорлық жасау қажет және казіргі заман талабына саи дамытыпү жетілдірген бұйымдарын тұрмыста пайдалануды қарасытыру керек. Мысал.шілдехана, тысау кесу, үйлену тойы, қыз ұзату, сырға салу сиякты т б .қазақтынтойыларында тойдан саркыт рәсім болатыны бізге мәлім. Осындай тойларда кытайөнімдеріне сураныс басым, оның орынна мектеп окушылар жасаган бұйымдарына кажеттілік күшетуге қол жеткізссек деген тілегіміз бар. Біз сонда ғана мектеп қабырғасында ұлтты өнерімізді насихаттап, жас ұрпактын бойынна сіңіре аламыз.Сәнді-қолдамбалы өнер түрлерін окушыларга үйреттуді мектеп бағдарламаларын на көбірек еңгізіп, сапалы окулыктар мен әдістемелік комекші қуралдар жеткілікті болууына мүмкүндік жасаитын уакыт жеті деп ойлаимын.

Қазіргі заманда қазақ жастарын білімсіз еріншек болмау үшін оларды еңбектің адам,кез келгенін касында есесін жібермитин, өнерді жарыстыра алатын, өз ойын зердели алатын, мазмұны мәнімен көз жетікзе алатын болуы тиіз.Осы максатта мұғалйм окушыларга жай гана білім беріп, еңбекк баулып қана коймаи, олардыңт шыгармашылык дегенидин жоғарлатуға, жан –жақты ізденспен еңбек етуге, болашак өзінің шығармашылыгын дамытып,белгілі бір маман иеси болуына мұрындык болады.Сондықтан техналогия пәні мұғалимдерінің де білімін жетдіру,пікір алысып тәжірбилерімен бөлісіп ізденісін жетілдіру сиякты шаралар көбірек ұйымдастырлыган жөн.Осындай максатта Маңғыстау обылысын да ақтау каласын да техналогия және бейнелеу өнер пәні мұғалймдерін қалалық көлемдегі симинары жиі ұйымдасытырып турады 17.03.2011 жылы ұйымдастырган актау каласын 13 шағын ауданда орналаскан №21 Орта мектеп те Техналагиясабагында жаңа техналогиядагы қолдау такырыбын да семинар откен болатын.Сол симинарда Кәсіби маңызды қасиеті дамытуда адам мүмкіншілігі такырыбында техналогия пәні мұғалим С.Абдихалықова және экономика пәні мұғалймі Г.Тұралханова интегралсабагын отті.Осы такырыпты талкылау барасында мектептегі үйірмеде окушылардың өз қолымен жасаған бұйымдарын тұрмыста пайдалану мәселесін №21 Орта мектеп мұғалимдері көтерді.Осы айтылған дүнелер республика көлемінде қолдауын тапса екен деп үміттеніміз

2.Қарсы құрақ. Еңбекке балу мұғалймнің окушыларга техникалық, техналогиялық білім мен білік беретін оку мен еңбек үрдісін ұйымдастыратын. Баларды перспективалық техналогиямен таныстырып, олардың перспективалық көз қарасын қалыптастыратын оку үлгісі. Техналогиялық еңбек сабактарын жоспардау оку үрдісін үйымдастырудағы нақтылықты, бағдарламаларда қойылған максттарда жүзеге асыруга шеберханаларда ұтымды пайдалануға сапасы жоғары өнім дайындауды қамтамасыз етеді.Окушылар сабакта еңбекке катысты нақты білім мен білікті йгереді Йгеру ісі мұғалім тарапынан техникалық-техналогиялық мағұлыматы беру,белгілі бір техникалық апирациялардың орындалу әдістерін корсету кезінде жүзегі асады.мұғалім сабақ дайындық барысында оның максатын, мазмұнын құрлымын жоспарлайды окытудың әдістерін мен түрлерін қарасытырлады. Сабақтың құрлымын мен мазмұны оның максатына сәйкес белгіленді,әрбір элеметті орындауга жұмсалатын уакытты шамамен аныктауга мүмкіндік береді. Қазіргі кезде шыгармашылық еңбекке,еңбек тәрбиесіне ерекше көңіл бөлуде.Шығармашылық ойлау қабілетті кез келген адамда бар . Бұл,әсіресе жас өспірімдерге тән касиет Писихолық мамандар адамнын бойындагы шыгармашылық ойлау қабілетін бала кезінен калып тастыру керек деп есептиді.Техналогия пәні окушыларга кең көлемді білім бере отырып оларды қабілетерін жетілдіре түседі,белгілі бір кәсіпке биімделуіне көмектеседі Қазір көп теген мектептерге ірлі-ұсақты темір агаш өндитін станоктар бар.Окушыларга тек оларды тиімді пайдалануды үйрету керек.

Окушылардың өзін өзі баскару тәжірбиесінде жұмысты топ жетекшілері аткарады. Олардың қызметі-топтың еңбек процесін ұйымдастыру сапаны бакылау, талдау.Мұнымен бірге олар еңбек нәтижелерін бағалайды

Жұмыс барысы кезінде еңбек кауыпсіздігімен санитарлық ережелерді қатаң сақтау жөнінде талаптар қойылады және олардық орындалуын ерекше назарда ұстау керек

*Сабақ өткізу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету

*Өндірістік-санитарлық еңбек қауіпсіздігіне қаттысты ережелерін мен нұскаулар

*Талапка саи аспатармен жұмыс істеу

Технология сабагында окушыларды еңбекке баулу олардың жекке және жас ерекшелітерін ескере отырып жүргізіледі. Оку материалынң мазмұны казіргі заман талабына сай ғылыми –техникалық жетістіктердің даму денген жақындатылған болуы тиіс.Оку матералы окушыга түсінікті болу үшін әртүрлі әдістемелік құрларды жиі колдану керек.Оқушылардың жүктемесі олардың жасерекшеліктерінің ескере отырып бергендұрыс әрі ол қарапайым болганы дұрыс.

Алайда алгашқы қиындықтардың өзінде бұл қиындықтардан қалай өтуге болатыны туралы ойламастан,мұгалімнен көмек сұрамастан,өздеріне басқа жұмыс беруін өтінеді.Егер мұгалім басқа жұмыс бермесе.істеуін тоқтатады.

Бұл жағдай жұмыс істеп жатканбаска окушыга әсерін тигізу мүмкүн. Сондықтан мұғалыім оларға өздері сұраган жұмысты беріпалғашқы қйындықтар кездескенде мұғалимді шакырулары тиіс екеіндігін түсіндіреді.Окушы жұмыска толык кірісіп кеткен ше оны қасында болып, оган көмектесу қажет.Мұғалімнің негізгі міндетерінін бір-окушылардың үш токсан бойы алған білімдернің және төртінші токсанда орындаган шыгармашылық жұмыстарын нәтижелерін қортыу.

Мұғалім окушыларды еңбектенуге, алға қойған максатына қол жеткізуге және өз еңбегінің нәтижелерін көре білуге,ептілікке,аспатармен жұмыс істи білуге,бірлесіп жасаған еңбекті бағалауға үйретеді.Жумыс кезінде бір біріне көмектесут керектігін тусіндіру.

Техналогия сабагына окушылардың эстетикалық талғамдарын артыру басты орын алады.Себебі әр бір жасалган бұйым сапасын жағымен кос істетикалық жағынада тартымды болуы тиіс.Окушылар бұйымды дайындауга үлкен құлшынысыпен кірісуі тиіс.

Мұғалімнің тағы бір міндетті-окушылардың шыгармашылық жұмыска дайын дау және оларды қызықтыру. Окушыларды тапсырмаларды орындауға дайындау үшін педагогикалық ұйымдастыру, техникалық –эконмикалық дайындық пен песихалогиялық-педагогикалық талаптар сияқты шартар орындау тиіс.

Бастыталап матриялдық-техникалық базаны дайындау

*еңбек құралдарын,өнделетін материал мен оның техналогиялық процесін оңтайлы таңдау

*жұмыс орның тиімді жабыктау

*окушы еңбегін өлшеу

*окушы еңбегінің мазмұны

Мұның бәрі жобалық оқытудың шығармашылық элеметерін жатады Әдістемелік талап тар

*еңбекті ұйымдастыру формалаын таңдау

*еңбекке үйрету әдістері мен жолдары

*окушылар еңбегін ұйымдастыру

Мұғалім сарамандық жұмысты оку әдістемелік материалардың көмегімен өткізу тиіс. Бұл үшін ол қосымша әдібиеттерді,бағдамаларды пайдалануы және әр түрлі ғылыми негіздермен еңбекке үйрету бағдарламасы арасындағы өз ара байланысты есепке алу керек

Жалпы білім беретін саладагы техналогия пәнін бір міндетті -окушылардың табиғатқа және табиғи байылық қа күтумен карай білуін, оку, екңбек қызыметінде белсенді экологиялық бағыт ұстауын тәрбелу. Осыған байланысты еңбек сабағында құс ұйяын және құстарға жем беретін аспалы жем салғыштарды жасатудың үлкен тәрбелік маңызы бар. Бұл процесінде 5-сынып окушылар сызу пәнімен, оның шартарымен алғашық рет танысады.Яғни,осы бұйымдардың экссизин, технолгичлық картасын сызудың ережелерін сактай отырып орындайды.

Окушыларды еңбекке баулудың жолы сан алуан.Алайда ауылдық мектептерде қолда бар құралдарды пайдалануды арқылы окушылардың қызықушылығын оятуға, сабақты қызықты өткізуге тырысамыз.Мұндай іс-әректердің өзі сыныптан тыс жұмыстың магызын артырып,окушылардың еңбек етуге ынталадырады.