Әлем халықтарының хор мен ән салу мектебі

Ресейдің хор өнерінің даму XVII ғасырға келеді. Сол кезде патшалардың сарайлары мен үйлерінде музыка мен ән қолданылған спектакль дер өте бастайды. Музыка мәдениеті XVIII ғасырда өте қатты дами бастады, 1730 жылдары Ресейге Италияның опералық топтары келе бастайды, олардың репертуарлары музыкалық интермедиялардан, кішігірім комедиялық пьесалардан тұрды. Бір топ өте ерекше болды. Он Неополитан композиторы В,Арайн басқарып кеді.

Сарай композиторы И.Гассе “Гаттық бауырмашылдығы” Арайндық “Сциипион”, “Митридат” операларын қойды. 18 жүз жылдықтың ортасында опералық спектакль дер орыс артистерінің қатысуымен орысша өте бастады. Орыс операсының туған күні 1755 жылы болып саналады. Арайндық А.Сумаронов аударған “Цефал и Прокрис” операсын қойды. Опера жанрының дамуына Ресейде жүрген Италия музыканттары Б.Галуппи, Г.Троетта, Д.Панзиелло, Ч.Чимарозо, Д.Сарти бұлардың шығармашылығында Италия операсын “Butta” жанры пайда бола бастады. Біздің заманға орыс композиторы М.Соколовскийдің “Диірмен – сиқыршы, алдамшы, және құда” операсы жетті. Бұл операның сөзін А.Аблесимов жазған. В.Пашкеевичтің “Санкт-Петербургты қонақ үйі” атты операсы қойылды. Операның либреттосын М.Матинский жазды.

Әлем халықтарының барлығына жақын әндердің түрі халық әндері. Халық әндері өте тартымды, жүрекке қонымды және табиғи келеді. Қайсы бір халық болмасын өздерінің әндерінде туған жерлерін, отанын, туған елін жырлайды. Халық әндерінде адам өзінің ішкі жан дүниесін білдіреді. Отанға, еге, халыққа деген сүйіспеншілігін білдіреді. Халық әндері сол себепті барлық халыққа өте жақын, түсінікті. Музыка әр ғасырды, тарихты өз тілінде жырлайды. Музыка тарихтың рухани жазуы, оның уақыттағы дыбыстары деп. орыс ойшылы Лев Толстой дұрыс айтқан. Ән өнері хор өнерінің дамуына негіз болды. Көп дауысты әннің шығуы IX-X ғасырда дами бастады. Европа елдерінде ақсүйектердің жаңа лирикалық әндері пайда бола бастады. Орта ғасырда Батиста хор шығармаларының көптеген жаңа түрлері шықты. Реформация ғасырында (XVI ғасырдың басында) Германияда протестантський хорал басымдық танытты. Басында бұл бір дауысты шіркеу әні болатын. Біртіндеп бір дауысты ән көп дауысқа айналды. Хоралдың біразын Мартин Лютер жазды. Әуендер неміс, француз, итальян халық әндерінен алынды. Оман рухани мағына берілді. XIV ғасырда Францияда Шансон “shanson-ән ” деген музыкалық жанр болды. Халықтың өмірі мен тұрмысын білдіретін әндер әртүрлі болды: қайғылы және өмірге қуанышты, лирикалық және көңілді. Көптеген шансондар француздың әндері мен билерінің ырғақтарын сақтап қалды. Жаңару ғасырының белгілі композиторының бірі Клеман Жанекен. Ол моттеттер, мессалар, және 200-ден астам әндер жазған. Манекен қай жанрда жазбасын халық композиторы, ол өз шығармаларына фольклор әуендерін, әскери музыкалар, би ырғақтарын қолданды. Жанекенің белгілі шығармалары: “Құстар әні”, “Париждің айқайы”, “Маринлиодағы шайқас”, Нидерланды полифониялық мектебі әлемге хор музыкасының белгілі шеберлері Жоскен Депре мен Орландо ди Лассоны берді.

Жоскен Депре (1440-1521) әнші, капельмейстер, композитор, өз заманының көрнекті мұғалімі болван, полифонистердің көптеген мектебін ашқан композитор. Ол мессалар, титетталар, канцон дар, полифониялық ақсүйектік әндер. Оның шығармалары халықтық әуенмен, қарапайымдылығымен, жеңілдігімен, көңілділігімен ерекшеленеді. Мысалы хор әні “Саранча”. XVI ғасырдың ұлы полифонисті Орлан до ди Лассо (1532-1594) өте талантты музикант, теңдесі жоқ әнші, Лассо жас кезінің өзінде бүкіл дүние жүзін ара лап шықты десе болады. Ол Италияның, Францияның, Германияның, Галландияның көптеген қалаларында болды. Ол Европаның хор ән мектептерінің барлығымен танысып шықты.

Лассоның шығармашылығы музыкасы реали стік, дамгершілік, шыншылдық сезімдерге бай өмірдің шынайы бейнелейді. Көптеген хорларын Орланда Ди Лассо полифониялық құрылымда жазған. Мысалы, “Арассадағы базарда”, “Кәрі күйеу”, “Маттона”. Лассо тапқырлығы мен дыбысты әрлендірумен әдемі суреткерлік шығармаларымен дараланды. Мысалы, “Тин-тан”, “Кукушка” хрында сағаттың жүрысы, дыбысы бейнеленеді. Синкопаларды көп қолданады, соңғы үлеске дыбыстың күшін беріп отырады. Жаңару заманында Италияда полифониялық хор көп роль атқарды.

Италияның хор және вокалдық музыкасының шебері Джованни Палестирин (1524-1594) болды. Палестрин мессалар, мотеталар, мадригалдарды сүйемелдеусіз хорға арнап жазды.