Химия өндірісінің технологиялық және технико-экономикалық көрсеткіші

Технологиялық жүйенің күрделілігі да немесе қарапайымдылығы да өнімнің өзімен құнына әсерін түзеді. Технологиялық жүйеде аппараттар көп болса онда олардың амортизациясына көп қаржы бөлінеді. Жұмысын күшіне аппараттарды жөндеуге шығын көбейеді. Мұның бәрі еңбек өнімдерін төмендетіп өнімнің өзіндік құнын жоғарылатады.

Сондықтан өндіргіштің жаңа әдістерін енгізгенде қысқа схемада өндіріс кезеңінен қысқалығынан және үздіксіз процестерге баса назар аударылады.

Қысқа схеманың жүзеге асуы өндірісте бірінші кезекте аппараттың жұмысының интенцивтілігіне және тұйық секілді жүйелер арқасында мүмкін болады. Технологияның прогрестерінің негізгі бағыттарының бірі өндіріс кезеңдерінің қысқарту болып табылады. Мысалы: формальдигид өндірісі бұрынғы уақыттарда үш кезеңнен тұрады.

  1. Табиғи газдардың құрамындағы метанды су буымен көміртектің 2 оксид алған.
  2. Жоғарғы қысымда метил спиртін алған.
  3. Күміс катализаторы қатысында метанолды тотықтырған

Ал қазіргі уақытта формальдилит алудың сельмективтік катализатор қатысында өтетін метанның толық емес тотығу реакциясы арқылы бір кезеңнен тұратын процесі игеріліп жатыр. Периодты процестер деп шикізатты аппаратқа салып соңынан барлық түзілген затты аппараттан шығару арқылы жүргізілетін процестерге айтылады. Мұндай операцияға көп еңбекті талап етеді.

Еңбекті механикаландыру, автоматтандыру өте қиын. Себебі, технологияның режим көрсеткіштері реакция барысында әрдайым өзгеріп тұрады Энергетикалық шығындар өте жоғары болады.

Үздіксіз процесстерде ұзақ уақыт ішінде аппаратқа шикі заттың түзуімен өнімнің одан шығуы. Өнімнің одан шығуы үздіксіз немес жүйелі порциялау түрінде жүретін процестерге айтады. Бұл жағдайда технологиялық процестер қосымша транспорттың операциялары бір мезгілде жүреді. Құрал жабдықтардың тұрып қалуы болмайды. Аппараттың әрбір нүктесінде тұрақты температура белгілі бір зат концентрациясы өзгермейтін қысым ұсталып тұрады. Сондықтан аппарат жүйесін бақылау шикізат салумен өнімді алуда механикаландыру барлық аппараттарды автоматтандыру оңай. Мысалы: Күкірт және азот қышқылының өндірістері. Құрал жабдықтардың жұмысын интенцивтендірудің еңбек өнімдерін арттырудың және оның сапасын жақсартудың жолы механикаландыру және автоматтандыру болып табылады. Механикаландыру дегеніміз адамның физикалық еңбектің машинамен алмастыру.

Химия өндірісін көпшілігі сондай механикада әртүрлі қондырғылар, насостар, тарнспортерлар, экскаваторлар.

Автоматтандыру деп адамның өндірісте процестерінің тікелей басқарудан бастап оны автоматты құрылғыларға беруін айтады. Автоматтандырудың үш негізгі приборлар арқылы іске асады.

Датчик немесе өлшегіш.

Реттеуші.

Орындаушы механизм.