Алгоритмнің негізгі базалық құрылымдары. Тармақталушы, сызықтық, қайталанушы алгоритм

Егер алгоритмнің N қадамы болса және олардың барлығы басынан аяғына дейін бірінен соң бірі тізбектеле орындалатын болса,онда ондай алгоритмді сызықтық алгоритм немесе ілесу дейміз.

Егералгоритмқадамдарыныңтізбектелеорындалуықандайда бір шартқа тәуелдіөзгеретін болса, онда алгоритмдітармақталушы алгоритм дейміз. Алгоритм орындалғанда“ИЯ” немесе “ЖОҚ”деген мәндердіңбірінқабылдайалатынлогикалық өрнекті шарт деп атаймыз.

Кез-келген шарт мынадай үш бөліктен тұрады:

 -солжақ бөлігі,

  • салылыстыру таңбасы ,
  • оң жақ бөлігі,

Мысалы,А>O X<A +EK= 6

Мына төмендеалгоратимніңтармақталушыбөлігінің жалпытүрікелтірілген

Мұнда егер,онда,әйтпесе ,бітті – қызметшісөздер.

Егерқызметшісөзікомаданыңбасып,ол беттіқызметшісөзі команданыыңаяқталуын білдіреді.

Мысалы, Ах+ Вх+ C = 0квадраттеңдеуініңнақтытүбірлерін

табуғажәненақтытүбірлеріжағдайда оғансәйкс-

хабардыбаспағашығаратынтармақталуалгар-

 итімінің блок – схемасынкелтірейік.

Егер берілген щамаға тәуелді алгоритмнің белгілі бір тізбектелген қадамдары бірнеше рет орындалтын болса, онда ондай алгоритмді

Қайталанушы (циклдік) алгоритм дейміз. Бұл берілген шама цикл параметірі деп аталады.

Кез келгенқайталанушы алгоритмде ол қайталану үшін параметр болуы тиіс. Параметр белгілі бір мәнге ие болған кезде цикл аяқталатын болады.

Қайталанушы алгоритм былай жазылады:

Әзір “шарт”Мұнда ЦБ және ЦС қызметші сөздерінің

арасына Әзір щарты орындалғанға

ЦБдейін орындалатын командалар

Командлар тізбегітізбегі жазылады.

ЦС

Мысалы: қосындысын есептейтін және оныңнәтижесін баспаға шығаратын қайталанушы алгоритімнің блок-схемасы былай болады.

  1. Basic тілінің командалары.

 

  1. Барлық меншіктеу операторларында LET қызметші сөзі қалдырылып жазылады.Мысалы, LETA=17.

Біз бұны былай жазамыз: A=17.

  1. Айнымалының немесе массивтің аты екі символдан аспайтын латын әріптерінен немесе латын әріпінкн және цифрдан тұрады. Мысалы: A, B, C2, D4.
  2. PRINT операторында нүктелі үтір “;” тығыз етіп баспаға шығаруды қамтамасыз етеді.

PRINT операторы аяғында нүктелі үтірдің “;” болуы келесі PRINT операторының орындалу нәтижесін сол қатарға шығарады, басқаша болса,онда баспаға шығару келесі жаңа қатардан басталады.

  1. Бір қатарға қос нүкте “:” арқылы ажыратып бірнеше оператор жазуға болады.Мысалы,

30 А=7: В=4*X+С: GОТО70

  1. GO TO операторы басқаруды ағымдағықатарданнөмірі көрсетілген қатарға береді :

50 GO TO180

  • PRINTC

6IFK THEN …операторыКлогикалық өрпекті есептеп шығарады ,егеролақиқатболса, онда THENоператорынансоңғыоператорлартізбегінретімен орындаиды,алжалғанболса,ондакелесі қатардағыоператорорындалады. Мысалы,

70IFK<0THENX=5*x:у=N:GOTO500

  • PRINT “K=0” : END

 500PRINT K

ЕгерК<Oболса,онда THENқызметшісөзіненкеиінгіх=5*x:у=N:GOTO500операторларыныңбәріорындалады. ЕгерК≥Oболса,опда80- қатардағыоператор орындалады.

  1. FOR N=1 TOK STEP2…NEXTNцикл операторы былайша орындалады : цикл айнымалысының бастапқы мәні ( N=1)меншіктеледі , содан соң цикл денесі орындалады және цикл айнымалысының мәніне қадамы қосылады . Осыдан кейін барып цикл айнымалысының соңғы мәнімен (K) салыстырылады. Мына мысалда цикл операторы бірдей орындалады:

10 FOR N=2 TO 1STEP 3:PRINT N:NEXT N

20 FOR N=2 TO 2STEP 3:PRINT N:NEXT N

Егер STEPқызметші сөзі жазылмай қалдырылып кетсе, онда үнсіз мақұлдау бойынша қадам бірге тең деп алынады.

GOSUB150 операторы150 – қатардағы бағыныңқы программаға басқаруды беріпGOSUB150 –ден операторға басқаруды беретін RETURN операторымен анықталады.Мыс,

  • A=15: GOSUB150:PRINT X

 20 END

  • X= A*A : RETURN

Прграмма орындалғанда баспаға 225 саны шығады.

  1. Логикалық операциялардан AND (конъюнция),OR(дизъюнкция), операциялары жиі қолданылады.
  2. Пайдалану міндеті болмаса да, программа END операторымен аяқталады.

 

  1. BASIC программалау тілінің артықшылықтары.

BASICпраграммалау тілі дербес компьютерлер үшін кеңінен тараған жоғары деңгейлі программалау тілі.

Бұл тілдің артықшылықтарына мыналарды жатқызуға болады:

  • тілді үйренудің және программаларды жөндеудің қарапайымдылығы;
  • BASIC тілі интерпритаторының диолог режимінде жұмыс істеуге бейімділігі программаны жасақтау, жөндеу және орындау операцияларын перне тақта арқылы басқаруға мүмкіндік береді;
  • Компьютердіңнақты түріне бейімдеп пайдалануға ыңғайлы;
  • Тілдің кеңінен таралуы бұрын жасақталған программаларды пайдалануды қамтамасыз етеді;
  • Машина тілінде жазылған программа үзінділерін Basic тіліндегі негізгі прграммаға қосу мүмкіндігі бар.